เมื่อวันที่ 2 ก.ย. 59 ผู้สื่อข่าวได้เดินทางไปยังบ้านร่องแก้ว ต.นานวล อ.สนม จ.สุรินทร์ หลังทราบจากชาวบ้านในหมู่บ้านว่า มีสระน้ำกลางทุ่งนา ไม่ห่างจากหมู่บ้านมากนัก เป็นสระน้ำขนาดปานกลาง มีน้ำขังอยู่ตลอดเวลา ไม่เคยแห้ง และน้ำในสระยังใสสะอาด ไม่มีสารเคมี ใดๆลงไปในสระน้ำ จึงทำให้มีไข่น้ำสีเขียว ลอยบนผิวน้ำเป็นจำนวนมาก หรือมีชื่อเรียกทั่วไปว่าไข่มรกต สำหรับชาวอีสานจะเรียกว่าไผ่ผำ ลักษณะเป็นเม็ดเล็กๆสีเขียว เป็นสาหร่ายน้ำจืดชนิดหนึ่ง แต่ชาวบ้านร่องแก้วจะเรียกสาหร่ายน้ำจืดชนิดนี้ว่า ไข่ผำ

โดยชาวบ้านได้พากันเดินลัดเลาะตามคันแถนา หรือหัวคันนา ตามที่ทราบกันทั่วไป ลัดลงนาข้าวหอมมะลิ ที่กำลังเจริญเติบโต เพราะเพิ่งได้รับน้ำฝนที่ตกมาไม่กี่วัน เมื่อไปถึงสระน้ำ ชาวบ้าน ได้นำตะกร้าไม่ไผ่ ใช้ผ้าขาวม้าห่อรอบตะกร้าอีกทีหนึ่ง เนื่องจากตะกร้ามีรู จะทำให้เม็ดไข่ผำ ที่มีขนาดเล็กๆ สามารถหลุดออกมาตามรูตะกร้าได้ จึงต้องห่อด้วยผ้าขาวม้า

 

ก่อนที่จะแกว่งตะกร้าไปทางซ้ายที ขวาที เพื่อให้เม็ดไข่ผำเข้าในตะกร้า และกลุ่มเม็ดไข่ผำ จะมีการเคลื่อนตัว ตรงบริเวณที่มีการตักไข่ผำ เมื่อได้ไข่ผำมากพอก็จะขึ้นมาจากสระน้ำและทำความสะอาด นำกลับบ้าน เพื่อนำมาปรุงเป็นอาหาร โดยใช้ผ้าขาวบาง สำหรับกรองน้ำตักเม็ดไข่ผำ และบีบเอาน้ำจากเม็ดไข่ผำออก และเทลงในหม้อที่เตรียมไว้ และนำต้นตะไคร้ ทุบมัดเป็นก้อนใส่ลงไปตามเพื่อหมักเอาไว้ก่อน

สำหรับเมนูที่ชาวบ้านเตรียมประกอบอาหารด้วยไข่ผำ เรียกว่าอุไข่ผำ หรือจะเรียกว่าอบไข่ผำก็น่าจะได้ โดยที่หม้ออุไข่ผำ ไม่ต้องใส่น้ำลงไปแต่อย่างใด เมื่อนำไข่ผำลงหม้อ และใส่ต้นตะไคร้หมักไว้แล้ว จากนั้นก็ตำพริกหัว หอมแดง หัวกระเทียม ใส่เกลือนิดหน่อย ตำให้ละเอียด แล้วใส่ลงไปในหม้อ และเด็ดใบกระเพราะ ใส่ลงไปในหม้อ แล้วก็คนคลุกเคล้าเครื่องเทศเหล่านี้ ให้ผสมกับไข่ผำ ให้เข้ากันดี จากนั้นก็นำหม้ออุไข่ผำ ไปตั้งบนเตาร้อนๆ ปิดฝาหม้อ ใช้เวลาสัก 10 นาที ก็เปิดฝาหม้อดูว่าไข่ผำสุกหรือยัง เมื่อไขผำสุกแล้วก็จะมีสีซีดลงออกสีเทาๆนิดหน่อย แสดงว่า ไข่ผำสุกแล้ว พร้อมเสิร์ฟเมนูเด็ด รับประทานร่วมกันในครัวเรือน ซึ่งเมนูเด็ดจากไข่ผำ ไม่ได้ทำกินกันทุกวัน นานๆสักครั้ง จะได้ลงมือประกอบอาหารจากไข่ผำ

 

สำหรับไข่ผำ มีการศึกษาพบว่า ผำหรือไข่แหนเป็นต้นไม้ขนาดเล็ก มีการขยายพันธุ์อย่างรวดเร็ว สามารถนำมาปลูกเลี้ยงไว้ในพื้นที่ที่มีขนาดเล็กได้ จึงเหมาะแก่การทำมาใช้เป็นอุปกรณ์ในการศึกษา เช่น การศึกษาอิทธิพลของสารที่ควบคุมการขยายพันธุ์ของพืช ด้านโภชนาการ ผำหรือไข่แหน เป็นอาหารของสัตว์น้ำและสัตว์ปีกหลายชนิด นอกจากนี้ ไข่แหนยังมีแคลเซียมและเบต้าแคโรทีนสูงมาก คนในภาคเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย ยังได้นำมาประกอบเป็นอาหารอีกด้วย ผำหรือไข่แหนมีสารพิษต้านฤทธิ์สารอาหาร จึงต้องนำมาทำให้สุกก่อนรับประทานทุกครั้ง