เป็นเสน่ห์อยู่คู่ชุมชนมายาวนานหลายทศวรรษสำหรับ รถเร่ รถกับข้าว หรือ หลายคนมักเรียกว่า รถพุ่มพวง ที่แต่ละวันจะขนข้าวของสารพัดชนิด อาทิ  ผักสด เนื้อสัตว์ อาหารแห้ง ขนมหวาน เครื่องปรุงรส มาบริการลูกค้าถึงที่บ้าน ชนิดว่าได้กับข้าวครบ ไม่ต้องง้อตลาดเลยทีเดียว  

ลัดเลาะตามไซต์งานก่อสร้าง คัดมาแล้ว เน้นขายความหลากหลาย

คุณสังวร โคงอยู่ หรือคุณหนุ่ม พ่อค้ารถกับข้าวย่านบางปะอิน ไปจนถึงจังหวัดพระนครศรีอยุธยา ในวัย 56ปี เล่าว่า ก่อนจะมาประกอบอาชีพอิสระ  เคยทำงานเป็นลูกจ้างหลายบริษัท อาทิ  ตัวแทนจำหน่ายบุหรี่ ฝ่ายผลิตชิ้นส่วนบรรจุภัณฑ์ประเภทกระป๋อง และรับจ้างส่งของ รายได้ขึ้นลงไม่แน่นอน ประกอบกับพี่ชายภรรยามาแนะนำอาชีพรถเร่ หรือ รถกับข้าว ด้วยความสนใจและมองเห็นโอกาสสร้างรายได้ เลยยุติบทบาท มนุษย์เงินเดือน

“พี่ชายของภรรยาทำงานบริษัทก่อสร้าง ฉะนั้นมักจะเห็นรถกับข้าวเข้ามาขายกับข้าวตามไซต์งานทุกวัน ปี 2540 เขาตัดสินใจดาวน์รถมือสองเพื่อมาลงทุนในอาชีพนี้ แต่ละวันซื้อของมาขาย 1 หมื่นบาท ขาย 2 รอบ ช่วงเช้า-ช่วงเย็น   รายได้ค่อนข้างดี มีกำไรทุกวัน”

เมื่อเห็นต้นแบบจากพี่ชายภรรยา ประกอบกับงานประจำคุณหนุ่มเริ่มมีปัญหา เจ้าตัว เล่าว่า ปี 2551 ตัดสินใจลาออกจากงาน จากนั้นขายที่ดินที่จังหวัดอุตรดิตถ์ เพื่อมาดาวน์รถกระบะป้ายแดง 90,000 บาท และใช้เป็นทุนซื้อของ ช่วงที่ขายใหม่ๆ ลงทุนน้อย สินค้ายังไม่หลากหลาย อาศัยได้พี่ชายภรรยาแนะนำ และหัดสังเกตว่าลูกค้าต้องการอะไรบ้าง ระยะหลังสินค้ามีทั้งผักสด เนื้อสัตว์ ของแห้ง ขนมหวาน เครื่องปรุงรส รวมๆ แล้วเกือบ 100 ชนิด

ในช่วงแรกของการรับบทเป็นพ่อค้ารถเร่ คุณหนุ่ม เผยว่า ต้องไปเรียนรู้ ไปทดลองขายกับพี่ชายภรรยาอยู่นานเกือบเดือน ไปสังเกตพฤติกรรมลูกค้า ไปดูว่าอะไรขายดีบ้าง จากนั้นกลับมาปรับใช้กับรถเร่ของตนเอง

คุณหนุ่ม เล่าให้ฟังว่า ทุกวันจะไปตลาดไท ตลาดสี่มุมเมือง ซื้อของขึ้นรถในช่วงเย็น นำผ้าคลุมผัก ใช้น้ำพรมผัก เนื้อสัตว์แช่น้ำแข็งไว้ เพื่อไปขายในวันถัดไป สตาร์ตรถตี 5 ห้ามออกสายกว่านี้ ต้องทำเวลาให้ดี เพราะถ้าไปสาย ตามไซต์งานก่อสร้างคนงานจะเข้างาน แล่นรถขายไปเรื่อยๆ ตามหมู่บ้าน ชุมชน สถานที่ท่องเที่ยว ตามร้านโชห่วย เฉลี่ยแต่ละวันวิ่งรถ 150 กิโลเมตร ตั้งแต่บางปะอิน ไปถึงจังหวัดพระนครศรีอยุธยา

สำหรับกลุ่มลูกค้า เจ้าของรถ บอกว่า มีหลายประเภท อาทิ คนงานก่อสร้างซื้อของก่อนเข้างาน ลูกค้าตามหมู่บ้านที่ใส่ชุดนอนออกมาซื้อตอนเช้า ลูกค้าที่เป็นเจ้าของร้านโชห่วยเพราะไม่ต้องเสียค่ารถออกไปซื้อของมาขาย ลูกค้าตามสถานที่ท่องเที่ยว แต่ละจุดใช้เวลาซื้อ–ขาย โดยเฉลี่ย 20 นาที

“ลูกค้าส่วนมากเป็นคนงานก่อสร้าง บางทีเงินยังไม่ออก ผมให้นำของไปก่อน แล้วค่อยนำเงินมาจ่ายทีหลัง ให้ติดได้ไม่เกินคนละ 500 บาท ในกรณีนี้ต้องรู้จักกับหัวหน้าคนงาน เพราะเวลาตามเงินจะได้ไม่ยุ่งยาก ซึ่งคนงานต่างด้าวมักจ่ายเงินตรงเวลามากกว่าคนงานไทย”

ให้ผ่อนได้ เปลี่ยนคืนได้ ลงทุนเกือบหมื่น กำไร 1,500-3,000

รูปแบบการซื้อสินค้ามาขาย  พ่อค้าคนขยัน ยกตัวอย่างว่า หากเป็นผักสด จะซื้อเป็นกิโลกรัม จากนั้นมาแบ่งเป็นกำๆ  กำละ 10-20 บาท เพื่อให้ขายง่าย กำไรดี ผัก 1 กิโลกรัม แบ่งเป็นกำได้ประมาณ 10 กำ ส่วนเนื้อสัตว์ เช่น หมู ไก่ เนื้อวัว กุ้ง ปลาหมึก  กำไรไม่เยอะ ได้กำไรเพียง 20-30 บาทต่อกิโลกรัมเท่านั้น หากขายสินค้าไม่หมด ถ้าเป็นผักจะนำมาเด็ดใบเหลือง ใบเสียทิ้ง จากนั้นนำมาขายซ้ำในวันถัดไป ผักที่ขายดี คะน้า กวางตุ้ง ผักบุ้งไทย มะเขือเปราะ มะเขือเทศ มะเขือยาว แตงกวา ผักกาดขาว เนื้อหมูจะขายดีกว่าเนื้อไก่  

กว่าจะค้าขายราบรื่นเฉกเช่นทุกวันนี้ เจ้าของรถ บอกความในใจว่า เจออุปสรรคมาเยอะมาก ยกตัวอย่าง มาเฟีย เดินลงมาถามเลย บางคนมีอาวุธมาด้วย อาศัยเจรจากันดีๆ ยกมือไหว้ บางครั้งเจอสุนัขดุ ต้องค่อยๆ ตีซี้ให้อาหารบ่อยๆ บางครั้งทำความสนิทสนมกับเด็กๆ  เพื่อเวลารถกับข้าวมา เด็กจะร้องให้พ่อแม่อุ้มมาซื้อขนม เป็นต้น

“ผมค้าขายมา 11 ปี เจอปัญหาสารพัดรูปแบบ ทั้งรถเร่ด้วยกัน บางทีไปขายทับที่คนอื่น โดยไม่รู้ตัว เจอมาเฟียประจำซอย เอาตัวรอดมาได้เพราะยกมือไหว้ขอโทษ เคยเจอลูกค้าโกง เจอขโมยของ เจอลูกค้าเบี้ยวไม่จ่ายเงิน โดนรีดไถ โดนขายตัดราคา ปัญหาทั้งหมดผ่านมาได้เพราะยึดหลัก อย่าใจแคบ ค้าขายต้องใจกว้าง ใจแคบขายของไม่ได้”

ทุกวันนี้เวลาคุณหนุ่มแล่นรถไปขายกับข้าว เขาจะประกาศเสียงสด  และเปิดเพลงฮิต เป็นเอกลักษณ์ของรถ ลูกค้าจำเสียงพ่อค้าได้ และที่สำคัญรับเปลี่ยนคืนสินค้าได้ด้วย

สิ่งสำคัญที่คุณหนุ่มยึดมาตลอด 11 ปีในอาชีพรถกับข้าว คือ 1.ติดราคาสินค้าชัดเจน 2.ยิ้มไว้ก่อนจะเหนื่อยขนาดไหนก็ยิ้มไว้ 3.ลูกค้าผ่อนชำระได้ เปลี่ยนคืนสินค้าได้ 4.อดทน

ปัจจุบันคุณหนุ่มจะลงทุนวันละเกือบหมื่นบาท เขา เผยว่า หากขายหมด จะได้กำไรเฉลี่ยแต่ละวัน 1,500-3,000 บาท  สิ่งสำคัญในอาชีพนี้ต้องรู้พฤติกรรมลูกค้า เช่น คนงานก่อสร้าง มักย้ายที่ทำงานบ่อย ลูกค้าตามหมู่บ้านมักจะซื้อเป็นเวลา ห้ามมาผิดเวลา

สำหรับกิจวัตรประจำวันของอาชีพพ่อค้ารถเร่รายนี้ ทุกวันช่วงเวลา 15.00 น. เขาจะไปจ่ายตลาดซื้อของสดขึ้นรถ ซื้อที่ตลาดไท ตลาดสี่มุมเมือง  จากนั้นกลับมาจัดเรียงสินค้าขึ้นรถ หากเป็นผักสด จะพรมน้ำ และคลุมผ้าไว้  เนื้อสัตว์จะหมกด้วยน้ำแข็ง  สตาร์ตรถออกขายตี 5 ไปจนถึง 13.00 น.