มะม่วง เป็นไม้ผลที่อยู่กับคนไทยมาอย่างยาวนาน เรียกได้ว่าทุกบ้านที่ปลูกไม้ผลเพื่อเป็นร่มเงาคงจะขาดต้นมะม่วงเสียไม่ได้

นอกจากจะให้ร่มเงาบดบังแสงตะวันยามบ่ายแล้ว พอถึงช่วงฤดูผลิดอกออกผลยังได้ผลไม้ที่มีรสชาติดีไว้กินประจำบ้าน และแจกญาติสนิทมิตรสหายที่มาเยี่ยมเยือน

สมัยผู้เขียนยังเด็ก ในช่วงวันหยุดเสาร์-อาทิตย์ ที่ไม่ต้องไปศึกษาเล่าเรียน กิจกรรมที่ชอบทำคือเล่นน้ำในแม่น้ำท่าจีนกับญาติพี่น้อง แหม!…นึกถึงแล้ว อากาศร้อนๆ แบบปัจจุบันนี้ ถ้าได้เล่นน้ำแบบสมัยก่อนโดยกระโดดลงน้ำจากต้นไม้ที่ปลูกไว้ใกล้ริ่มฝั่งแม่น้ำคงจะสุขสบายใจไม่น้อย

ต้นไม้ที่ต่างจังหวัดชอบปลูกภายในบ้านริมฝั่งแม่น้ำแถวบ้านผู้เขียนก็จะมีทั้ง ต้นหว้า มะกอกน้ำ ขาดเสียไม่ได้คงจะหนีไม่พ้นต้นมะม่วง ขณะที่ผู้เขียนเล่นน้ำชุ่มฉ่ำอุราคลายความร้อน ญาติพี่น้องก็จะเด็ดผลมะม่วงโยนลงมาในน้ำ รออะไรละครับ รีบหยิบรีบมองแบบตาลีตาเหลือก หากชักช้าผลมะม่วงลอยตามน้ำไปเป็นแน่ เมื่อมะม่วงเข้าปากตัวเราก็แช่ในน้ำ กินกันอย่างอร่อยแบบสุขใจสุดๆ หาที่ไหนไม่ได้เท่ากับชนบทบ้านเราจริงๆ

มะม่วง ที่กินบางต้นอร่อยบางต้นไม่อร่อย ในสมัยนั้นผู้เขียนก็ไม่ค่อยเข้าใจ จึงเกิดความสงสัยว่ามันเกิดจากอะไร ก็สอบถามลุงๆ ป้าๆ จึงได้คำตอบว่า ต้นที่ไม่อร่อยบางทีเกิดจากการนำเมล็ดของต้นแม่มาปลูกมันก็จะกลายพันธุ์ออกไป สมมุติต้นแม่อร่อยแต่ต้นลูกที่ปลูกด้วยเมล็ดกลับให้ผลที่มีรสชาติไม่อร่อย และเวลาออกผลก็จะมีผลมะม่วงไม่ดกก็มี ส่วนต้นที่มีรสชาติดีเป็นเพราะต้นนั้นเป็นต้นที่ได้จากการตอนกิ่ง ทาบกิ่ง ดังนั้น ลักษณะจึงไม่มีอะไรผิดเพี้ยนไปจากต้นแม่ ยังคงเลิศรสเหมือนถอดแบบกันมาโดยตรง เพราะฉะนั้นใครที่กำลังมองหาต้นมะม่วงปลูกไว้ที่บ้าน คงรู้แล้วใช่ไหมครับ ควรเลือกต้นพันธุ์แบบไหนดี      

คุณสุทิน หะสิตะ อยู่บ้านเลขที่ 169 หมู่ที่ 2 ตำบลชุมพลบุรี อำเภอชุมพลบุรี จังหวัดสุรินทร์ เกษตรกรที่ทำสวนปลูกมะม่วงเพื่อขยายกิ่งพันธุ์ โดยปลูกแบบคล้ายสวนป่าที่ไม่ยึดกฎเกณฑ์ตายตัว ภายในสวนมีไม้ยืนต้นและไม้ผลหลายชนิด เช่น สัก ตะเคียน ประดู่ ยางนา ขนุน และมะม่วง ฯลฯ ปลูกแบบให้ธรรมชาติดูแลกันเอง และที่เขาทำหลักๆ คือขยายกิ่งพันธุ์มะม่วงสร้างรายได้

 

เกษตร คือ งานที่ชอบและถนัด

คุณสุทิน เล่าให้ฟังว่า เมื่อจบการศึกษาทางด้านการเกษตร จึงเริ่มประกอบอาชีพตามที่ได้ร่ำเรียนมาทันที โดยไม่มองงานด้านอื่นว่าเหมาะสมและรักเท่ากับการทำเกษตร

“ผมเรียนจบมาปี 27 ซึ่งเดิมบ้านผมอยู่ที่ชัยนาท ผมก็ได้มาแต่งงานกับภรรยา ประมาณ ปี 30 ก็เลยมาอยู่ที่นี่เลย การเกษตรที่ผมทำเกี่ยวกับสวนมะม่วง ไม่ได้เป็นแบบสวนสวยๆ แบบทั่วไป ผมปลูกหลายอย่าง คือเรียกว่ารวมกันไปหมด ไม้ผล ไม้ป่า เป็นแบบธรรมชาติเลย ผสมเยอะแยะเต็มพื้นที่ไปหมด เหมือนวนเกษตรประมาณนั้น” คุณสุทิน เล่าถึงความเป็นมา

พรรณไม้ที่สร้างเงินให้กับคุณสุทินเป็นส่วนใหญ่คือ ต้นมะม่วง ซึ่งปลูกไว้เพื่อขยายพันธุ์สำหรับจำหน่าย

“ผมขยายกิ่งพันธุ์มะม่วงกิ่งใหญ่ ซึ่งก็จะมีต้นพันธุ์เอง ตอนนั้นที่ดินที่จะลงปลูกยังไม่มีไม้มากนัก ผมก็ไปเอาไม้ที่ปลูกอยู่ที่ชัยนาทบ้านเกิดมาจำหน่ายก่อน โชคดีช่วงนั้นที่ ปี 35 กิ่งพันธุ์ที่ผมมีทั้งหมดที่ชัยนาทย้ายมาปลูกที่สุรินทร์ไว้มั้งแล้ว อย่างละ 2 ต้น 5 ต้น เพราะ ปี 38 เกิดน้ำท่วมใหญ่ที่ชัยนาท มะม่วงที่ปลูกไว้ตายหมด ผมก็ไม่มีไม้ที่ชัยนาทเหลือ เลยมาทำที่นี่อย่างเดียวเลยตั้งแต่นั้นมา” คุณสุทิน เล่าถึงอุปสรรคที่ฝ่าฟันในช่วงนั้น

จากการนำต้นมะม่วงมาปลูกอย่างละไม่กี่ต้น ด้วยความสามารถและขยันมุ่งมานะอุตสาหะของคุณสุทินที่ปลูกและขยายพันธุ์อยู่ตลอดเวลา ทำให้ภายในสวนมีต้นมะม่วงมากกว่า 1,000 ต้น

 

ขยายพันธุ์ให้ดี

เป็นที่ต้องการของลูกค้า

มีวิธีการ ดังนี้ 

คุณสุทิน เล่าว่า พื้นที่ก่อนที่จะมาปลูกมะม่วงนั้นเคยเป็นไร่อ้อยมาก่อน จึงต้องมาปรับสภาพดินใหม่ เพราะดินยังไม่เหมาะสมที่จะปลูกมะม่วงได้

“ดินที่ปลูกตอนนั้นยังไม่ดี บางหลุมเอามะม่วงมาปลูก 3-4 ครั้ง ก็ยังตาย ปลูกหลายครั้งมากจนกว่าจะได้ต้นขึ้นมา ผมก็เลยใช้ระบบให้ธรรมชาติดูแลกันเอง ปลูกแบบป่าเลย เพื่อให้ใบไม้ลงมาทับถม พอนานไปดินมันก็จะเริ่มดีขึ้น พอต้นไม้มันใหญ่วัชพืชตามพื้นมันก็จะไม่มี ดินดีขึ้นไส้เดือนก็มาอยู่ มะม่วงกับไม้ป่าไม่เน้นว่าจะห่างเท่าไหร่ ปลูกเลยไม่ยึดแนวยึดแถวอะไรมาก เพราะว่ามะม่วงขยายกิ่งจำหน่ายตลอด ไม่มีใหญ่เกินไปแข่งกับไม้อื่น ความสูงก็จะพอดี เพราะเราตัดไปจำหน่ายตลอด” คุณสุทิน กล่าว

ก่อนที่จะขยายพันธุ์มะม่วง คุณสุทิน บอกว่า จำเป็นที่ต้องเตรียมเพาะต้นตอไว้เสียก่อน เพื่อนำต้นตอมาใช้สำหรับทาบกับกิ่งพันธุ์ดี นำเมล็ดของมะม่วงแก้วหรือมะม่วงแก้วขมิ้นมาเพาะตามพื้นที่ทั่วไป ให้เมล็ดงอกและได้ขนาดตามที่ต้องการ

“มะม่วงแก้ว กับแก้วขมิ้นนี่เมล็ดมันมีเกือบทั้งปี เพาะเมล็ดไม่ต้องเอาขั้นตอนอะไรมาก เพาะตามพื้นดินทั่วไป รดน้ำให้ได้ความชื้น พอเมล็ดงอกได้ขนาดพอเหมาะ เราก็ค่อยถอนมาล้างรากให้สะอาด แล้วขึ้นทาบกับยอดบนต้นกิ่งพันธุ์ดีได้เลย” คุณสุทิน อธิบายการทำต้นตอสำหรับใช้ทาบกิ่ง

นำต้นตอมะม่วงแก้วที่แข็งแรงดีแล้วมาทำความสะอาดและตัดรากที่ยาวเกินไปออก นำมาใส่ลงในถุงใส ขนาด 4.5×7 นิ้ว วัสดุที่ใช้ปลูกในช่วงนี้ใช้ขุยมะพร้าว ต้องอัดให้แน่นอย่าให้หลวมเกินไป เมื่ออัดขุยมะพร้าวจนแน่นแล้วจะได้ต้นตอที่อยู่ในถุงใสลักษณะคล้ายลูกตุ้ม จากนั้นนำต้นตอมาทาบกับกิ่งพันธุ์ดีบนต้น พันด้วยพลาสติกใสให้แน่น อย่าให้น้ำเข้าตรงบริเวณรอยที่ทาบกิ่ง พร้อมทั้งผูกตุ้มของต้นตอให้ติดกับกิ่งพันธุ์ดี จากนั้นควั่นเนื้อไม้ออกเล็กน้อยให้รอบกิ่ง ควั่นต่ำลงมาจากตุ้มของต้นตอ เพื่อตัดท่อลำเลียงอาหารออก

“พอเราเอาตอไปทาบ รอเวลาประมาณ 30-45 วัน เดี๋ยวมันก็ติด แต่ที่ผมทำนี่ผมปล่อยข้ามปีเลย จากต้นตอที่เป็นกิ่งเล็กๆ เดี๋ยวก็ใหญ่เอง เดี๋ยวมันก็เป็นส่วนหนึ่งของลำต้น การทาบกิ่งต้องหัด ต้องใช้ฝีมือ คือกว่าจะมาถึงจุดนี้เราก็ลองทำมาเรื่อย แผลของรอยที่เราจะทาบกิ่งต้องดี ไม่เป็นขุย มันต้องเรียบ เวลาที่เราใช้มีดกรีด ถ้าไม่เรียบนี่มันจะไม่ติด” คุณสุทิน กล่าวอธิบาย

ต้นแม่พันธุ์ที่ใช้สำหรับผลิตยอดกิ่งพันธุ์ดี ดูแลแบบง่ายๆ ใส่ปุ๋ยปีละ 2 ครั้ง ใช้ปุ๋ยคอกและใบไม้ที่หล่นภายในสวนมาใส่บำรุงต้นแม่พันธุ์

ด้านการดูแลศัตรูพืช คุณสุทิน บอกว่า ถ้าช่วงที่กำลังจะขยายพันธุ์และตัดกิ่งจำหน่ายมีการระบาดของมดแดงมากเกิน จึงจะฉีดพ่นยาเพื่อกำจัดบ้าง หากไม่กำจัดออกเวลาทำงานจะลำบากมาก

เมื่อกิ่งที่ทาบมีอายุประมาณ 1 ปีขึ้นไป กิ่งใหญ่สวยได้ทรงนำมาปลูกใส่ตะกร้าเข่งพลาสติก ขนาด 12 นิ้ว ปลูกลงในดินที่มีส่วนผสมของขี้เถ้าแกลบ ขุยมะพร้าว ขี้ไก่ และดิน นำมาคลุกเคล้าให้เข้ากัน บำรุงต้นให้สมบูรณ์สักระยะแล้วจึงนำออกจำหน่าย

ทำเองทุกขั้นตอน ต้นทุนไม่แพง

จึงจำหน่ายราคาถูกได้

คุณสุทิน เล่าว่า ในช่วงแรกที่จำหน่ายต้องนำกิ่งมะม่วงที่ขยายพันธุ์ออกจำหน่ายเองตามจังหวัดต่างๆ บางครั้งผลิตไม่ทัน เพราะทำคนเดียว แต่ปัจจุบันเริ่มสบายกว่าเมื่อก่อน มีการจ้างคนมาช่วยงานบ้าง

ราคามะม่วงที่จำหน่าย อยู่ที่ต้นละ 100-200 บาท ถามเขาว่าทำไมจำหน่ายถูกมาก คุณสุทิน บอกว่า ทุกอย่างของเขาเอง ตั้งแต่ต้นแม่พันธุ์จนวิธีการทำในขั้นตอนต่างๆ ต้นทุนการผลิตไม่สูง จึงสามารถจำหน่ายได้ในราคาที่ถูก และไม้ที่ผลิตออกมาจะได้จำหน่ายได้หมดไม่มีไม้ตกค้างให้เหลือ

คุณสุทิน ยังเล่าให้ฟังอีกว่า ตอนนี้ที่สวนเริ่มมีการนำยอดกิ่งพันธุ์ดีของมะม่วงชนิดต่างๆ นำมาเสียบยอดเพิ่ม เพื่อให้ภายใน 1 ต้น มีมะม่วงมากกว่า 5 สายพันธุ์

“ต้นที่จำหน่ายก็จำหน่ายไป บางครั้งที่เราจะเพิ่มมูลค่า เราจะมาดูแลจนสมบูรณ์ เพราะถ้าต้นไม่สมบูรณ์ เวลาที่เสียบยอดกิ่งพันธุ์ดีเข้าไปก็ไม่ติดอีก ต้องให้น้ำ ให้ปุ๋ยให้ดี พอต้นเริ่มแตกใบยอดดี เราก็มาเริ่มเสียบยอดได้ เราก็เลือกยอดกิ่งพันธุ์ดีของหลายๆ ต้นมาเสียบ พอมันติดดีแล้ว เราก็ตัดยอดของต้นแม่เดิมออกให้หมด มันก็จะได้ทำให้แต่ละยอดแสดงการเจริญเติบโต มันก็จะเห็นชัดว่า ใน 1 ต้น มีมากกว่า 5 สายพันธุ์ ของสายพันธุ์อื่นๆ ที่แตกต่างกัน” คุณสุทินกล่าว

จากการทำด้วยวิธีนี้ คุณสุทิน บอกว่า เป็นการเพิ่มมูลค่าที่ดีมาก จากที่จำหน่ายได้ราคาไม่กี่ร้อยบาท สามารถเพิ่มไปเป็นหลักพันบาท

 

เชื่อมั่นในสิ่งที่ทำ

ประสบความสำเร็จแน่นอน

เมื่อเอ่ยถามคุณสุทินว่า คิดว่าอะไรคือสิ่งที่ทำให้เขาประสบผลสำเร็จมาจนทุกวันนี้ และให้ฝากถึงคนทั่วไปที่อยากทำอาชีพด้านการเกษตรควรเริ่มต้นอย่างไรบ้าง เพื่อให้ประสบผลสำเร็จมีรายได้

“ความสำเร็จของผมเหรอ ของพวกนี้คือเราทำแล้วเราต้องทำจริงๆ อย่างผมนี่ทำมาหลายปีมาก เรียกง่ายๆว่าทำมาตั้งแต่สมัยเรียน ปี 26 ตอนนั้นยังเรียนไม่จบด้วยนะ ผมก็เริ่มทำสวนเองแล้ว ผมก็ทำมาตลอด ไม่เคยทิ้งมัน ซึ่งผมลองมาวิเคราะห์ดูต้นไม้ ไม่ว่าสมัยไหนทำจำหน่ายออกมาก็จำหน่ายกันได้ทุกปี เพราะคนที่ปลูกบ้านเสร็จก็อยากมีพื้นที่สำหรับต้นไม้ อย่างมะม่วงปลูกง่ายตายยาก ผมก็เลยจับการขยายพันธุ์มะม่วงมาเลย อย่าท้อแท้ ทำจริงๆ ไม่ใช่พอจำหน่ายไม่ได้มาเครียดไม่อยากทำ เราอย่าไปคิดมาก บางอย่างมันต้องใช้เวลา”

“ส่วนคนที่อยากทำงานด้านนี้ ต้องบอกก่อนว่า ให้ทำน้อยๆ และก็ศึกษาหาความรู้ลองผิดลองถูกด้วยตัวเรา แล้วก็อย่าอายที่จะถามคนที่เขาทำสำเร็จแล้ว ถามว่าทำยังไงบ้าง เพราะเราจะได้ไม่ต้องไปเริ่มต้นใหม่ มาจับในจุดที่เขาสำเร็จแล้วเลย อย่างปลูกต้นไม้ ไม่ต้องไปอ่านหนังสือแล้ว ทำตามที่คนสำเร็จเก่งๆ บอกได้เลย แบบผมเนี่ยใครมาซื้อก็จะบอกตลอด ปลูกแบบนี้ไม่มีตาย ความเก่งมันอยู่ที่ตัวเรานะ ต้องฝึกต้องทำหาประสบการณ์ด้วยตัวเราเอง รับรองเก่งแน่นอน” คุณสุทิน กล่าวแนะนำ

สำหรับท่านใดที่สนใจกิ่งพันธุ์มะม่วงคุณภาพ สามารถติดต่อสอบถามได้ที่ คุณสุทิน หะสิตะ หมายเลขโทรศัพท์ (089) 864-8215