เรื่องโดย : กรรณิกา เพชรแก้ว

คนฟิลิปปินส์กับคนไทยนี่ถ้านั่งใกล้กันแล้วไม่ต้องพูด ไม่มีใครรู้ว่าใครเป็นใคร ฉันยืนยัน หน้าตาผิวพรรณคล้ายกัน ถ้าจะว่าคนไทยมีคนเชื้อสายจีนที่ผิวพรรณขาวจัด คนฟิลิปปินส์เขาก็มีคนเชื้อสายจีนผิวขาวจัดเหมือนกัน หรือคนไทยทางตอนเหนือผิวออกเหลือง ฟิลิปปินส์ก็มีคนพื้นเมืองผิวออกเหลืองเหมือนกัน คือไปทางไหนก็เหมือนกันไปหมด

แต่คนไทยรู้อะไรเกี่ยวกับฟิลิปปินส์บ้าง นอกจากที่เรียกเขาว่าตากาล็อก ฉันว่าไม่รู้หรอก หรือไม่ก็รู้น้อยมาก ฟิลิปปินส์ใช่จะมีแต่ตากาล็อกนะคุณ เขามีภาษาท้องถิ่นอีกนับร้อยภาษา และที่ว่าตากาล็อกมีคนใช้มากที่สุดก็ไม่ใช่อีก เพียงแต่มันเป็นภาษาที่มีคนในกรุงมะนิลาใช้ และมันเป็นภาษาที่ผสมกันแล้วระหว่างภาษาท้องถิ่นกับภาษาสเปน รัฐบาลฟิลิปปินส์ยุคหลังอาณานิคมจึงพยายามให้ภาษานี้เป็นภาษาทางการ ปัจจุบันก็มีคนใช้เยอะอยู่ แต่ไม่ใช่ทั้งหมด คนฟิลิปปินส์พูดภาษาตากาล็อกไม่ได้มีเยอะแยะนะคุณ

อันว่าสเปนนั่นก็อย่างที่เคยคุยไปแล้ว เขาปกครองฟิลิปปินส์อยู่หลายร้อยปี วัฒนธรรม ศาสนา อาคารบ้านเรือน ตลอดจนนิสัยใจคอ ยังอบอวลอยู่ในประเทศฟิลิปปินส์ และคนฟิลิปปินส์

คนฟิลิปปินส์ส่วนหนึ่ง ซึ่งเคยเป็นส่วนใหญ่แต่บัดนี้จำเนียรกาลผ่านไปก็กลายเป็นส่วนน้อยและเป็นคนมีอายุไปตามระเบียบ จะพูดภาษาสเปนได้ ส่วนกลางคนมาหน่อยราว 50 กว่าๆ จะพูดภาษาอังกฤษได้ เพราะอเมริกันก็เคยมาเป็นเจ้าอาณานิคมอยู่พักหนึ่ง

ถามว่าทำไมฟิลิปปินส์ถึงตกเป็นเมืองขึ้นยาวนานโดยหลายประเทศ ถ้าถามฉัน ฉันว่าภูมิประเทศเขาล่อเป้ามาก คือเป็นเกาะกลางมหาสมุทรแปซิฟิก ใครแล่นเรือมาจากทางตะวันตกก็มาเจอเกาะสวยนี่ เป็นท่าเรือ เป็นฐานรบ ฐานการค้า ได้ดีที่สุด

ฟิลิปปินส์จึงเป็นประเทศแรกๆ ในเอเชียที่ตกเป็นเมืองขึ้น แล้วก็เป็นยาวนานหลายร้อยปี เพิ่งได้อิสรภาพแจ่มแจ้งแดงแจ๋เมื่อปี พ.ศ. 2489 นี่เอง

ในบรรดาประเทศในเอเชียด้วยกันนี่ ประเทศฟิลิปปินส์เป็นอีกประเทศที่ฉันว่าอุดมไปด้วยคนดีมีฝีมือ มีการศึกษา มีภาษาดี แต่ดันตกอยู่ในวงวังของคอร์รัปชั่น สงครามระหว่างชนกลุ่มน้อย กระทั่งสงครามสู้กับคอมมิวนิสต์ก็ยังมีอยู่ คนจึงยังยากจนเสียมากต่อมาก

การที่ประเทศเป็นหมู่เกาะมากมายกว่า 7,000 เกาะ ยังทำให้ต้นทุนในการติดต่อสื่อสารระหว่างกันสูงกว่าปกติมาก จนถึงทุกวันนี้ฟิลิปปินส์ยังมีหมู่บ้านไกลปืนเที่ยงที่ไม่มีโทรทัศน์ ไม่มีอินเตอร์เน็ตใช้ และยังต้องเดินทางข้ามเกาะด้วยเรือโกโรโกโส ข่าวเรื่องเรือล่มคนเสียชีวิตมากมาย ก็เกิดขึ้นบ่อยครั้ง

นั่นยังไม่เท่ากับที่ฟิลิปปินส์อยู่ในเขตที่พายุไต้ฝุ่นอาละวาดถี่ยิบ มาแต่ละทีเดือดร้อนไปทุกหย่อมหญ้า ฉันว่าตรงนี้ก็ส่วนหนึ่งแหละที่ทำให้เขาเงยหน้าอ้าปากได้ยากเหลือเกิน

เพื่อนฉันเป็นนักข่าว เคยเห็นหล่อนรายงานเหตุการณ์พายุถล่ม หล่อนยืนหน้ากล้องด้านหลังเป็นต้นไม้ไหวระเอน ลมอื้ออึง ฉันเห็นแล้วตื่นตาตื่นใจ เพราะหล่อนดูมั่นคงมาก

จากนั้นก็เห็นหล่อนรายงานแบบนี้อีก พายุแล้วพายุเล่า หล่อนบอกมันเกิดขึ้นบ่อยจนฉันชินชาแล้ว แล้วรูปแบบการรายงานข่าวก็แทบจะไม่มีอะไรแตกต่างกัน เริ่มด้วยรายงานความรุนแรงของพายุ เอาแบบตื่นตาตื่นใจเห็นกันจะจะ เปียกกันมะลอกมะแลก เสร็จแล้วต่อด้วยรายงานความเสียหาย สภาพบ้านเรือนพังราบ ผู้คนล้มหาย เสียงร้องไห้ระงม อะไรประมาณนั้น

แล้วหล่อนก็บอกฉันว่าความช่วยเหลือไม่สามารถไปถึงมือทุกคนได้ เพราะรัฐบาลเองก็รับมือไม่ไหว ไหนจะเดินทางลำบากอีก กว่ารัฐบาลจะเข้าไปถึงทุกหมู่บ้าน มันนานแสนนาน

คนฟิลิปปินส์จึงเป็นคนที่ออกไปหาเงินนอกประเทศมาเป็นอันดับต้นๆ ของโลก เพราะความยากจน และเพราะพอรู้ภาษาอังกฤษกับภาษาสเปน ฉันเจอคนฟิลิปปินส์มาแล้วทุกมุมโลก เป็นนักดนตรีก็ฝีมือดีมาก ฉันเคยเจอที่คลับในกาตาร์ ได้ยินเสียงร้องเจื้อยแจ้วสำเนียงฝรั่งชัดเปรี๊ยะ ทายได้เลยว่าฟิลิปปินส์ ที่แอฟริกาก็เจอทำนองเดียวกัน ส่วนที่อเมริกาฉันเจอพยาบาลกับหมอฟิลิปปินส์เยอะมาก

ถ้าเป็นเมืองไทยเจอมาสอนภาษา เรียกเงินเดือนหมื่นกว่าบาทเอง พวกนี้ไม่ใช่ชั้นครู สำเนียงภาษาอะไรก็ไม่ดีนัก เข้าใจว่าถ้าดีกว่านี้คงไปไกลกว่าจะมาเตาะแตะแค่เอเชีย

คนฟิลิปปินส์ใช้ชีวิตสนุกสนานมาก เต้นระบำรำฟ้อน อย่างที่ฉันบอกว่าอาจมาจากอิทธิพลของสเปนที่ปกครองประเทศนี้อยู่เนิ่นนาน คนสเปนก็ชอบเต้นระบำรำฟ้อนเหมือนกัน

เมื่อชีวิตออกจะสนุกสนาน ตลาดของคนฟิลิปปินส์ก็สนุกสนานไปด้วยสีสัน อาหารฟิลิปปินส์เหมือนเมืองไทยมาก คนก็ดันเหมือนกัน เวลาเดินตลาดฟิลิปปินส์จึงให้รู้สึกว่าเป็นเมืองไทยเอามากๆ ไอ้พวกของทอดข้างถนน ใส่ถุงกระดาษกินกันนี่ใช่เลย ลูกชิ้นปลาทอดก็มี ที่จริงของพวกนี้กินกันหลายประเทศทั่วโลกนะ ไม่ใช่มีแต่เมืองไทย หรือฟิลิปปินส์

แล้วอารมณ์ยืนกินข้างถนน หรือเดินไปกินไปนี่ก็เหมือนเมืองไทยเลย ซึ่งก็ย้ำอีกทีว่าไม่ใช่เฉพาะแค่ไทยกับฟิลิปปินส์ เรื่องเดินกินมีค่อนโลก คนอังกฤษก็เดินกินนะ ใครที่กลัวชาวบ้านจะว่าไร้มารยาท จึงควรจะเลิกกลัว ใช้ชีวิตอย่างที่มันเหมาะกับตัวเองให้มากที่สุดแหละ เมื่อชีวิตมันเร่งรัด มันไม่มีเวลาให้อ้อยสร้อย ก็เดินไปกินไปเถอะคุณ อย่าได้แคร์

เดินตลาดฟิลิปปินส์แล้วดูเอาเถิด จะรู้ว่าเขากินไรเรากินนั้นเหมือนกันเดียะ