วันที่ 27 กันยายน ผู้สื่อข่าวรายงานถึง บรรยากาศช่วงวัน “แซนโฎนตา” หรือ “สารทเขมร” พบว่าประชาชนชาว จ.สุรินทร์ เชื้อสายเขมร ต่างออกมาเดินจับจ่ายซื้อข้าวของกันเป็นจำนวนมาก ส่งผลให้บริเวณหน้าตลาดสดเทศบาลเมืองสุรินทร์ สภาพการจราจรคับคั่งเป็นอย่างมาก เนื่องจากเป็นวันจับจ่ายซื้อของสำหรับเซ่นไหว้ โดยเฉพาะชาวสุรินทร์ เชื้อสายเขมร ที่เดินทางไปทำงานต่างถิ่นทั่วประเทศ และต่างประเทศ จะเดินทางกลับบ้าน และจับจ่ายซื้อ กระยาสารท ขนมนางเล็ด ขนมเทียน ข้าวต้มมัด ทั้งไส้กล้วย และไส้หมู  เพื่อเป็นของเซ่นไหว้บรรพบุรุษ ทำให้เงินสะพัดเป็นอย่างมาก

คุณยายนิด สมพลจิตร อายุ 63 ปี ชาวบ้าน ม.4 ต.สำโรง อ.เมือง จ.สุรินทร์ กล่าวว่า มาซื้อของสำหรับแซนโฎนตา ขนม นมเนย และผลไม้แทบทุกอย่าง  ไก่ หมู และอื่นๆอีกมากมาย ที่ขาดไม่ได้คือ กระยาสารท นางเล็ด เพื่อเป็นของเซ่นไหว้บรรพบุรุษ ตนเตรียมเงินมาจับจ่ายประมาณ 4,000-5,000 บาท  ซื้อข้าวสารเหนียว ข้าวสารเจ้า เอาไปห่อข้าวต้มกล้วย ทำเป็นประจำทุกๆปี ถือเป็นประเพณีสำคัญของคนสุรินทร์ เชื้อสายเขมร ที่สืบต่อกันมาหลายชั่วอายุคนแล้ว ปีนี้ พิธีแซนโฎนตา ตรงกับวันที่ 30 ก.ย. 59 ส่วนวันที่ 28-29 ก.ย.59 ก็จะเริ่มทำขนม เครื่องเซ่นไว้กันแล้ว ที่ขาดไม่ได้อีกอย่างหนึ่งก็คือกล้วยน้ำว้า

ด้านนางพิไล ศรีรักษา แม่ค้าขายกระยาสารท กล่าวว่า กระยาสารท ตนทำเองทั้งหมด สด สะอาด นอกจากนี้ยังมีขนมสำหรับ พิธีแซนโฎนตา ขนมนางเล็ด ขนมเปีย ขนมโดนัทเขมร หรือ ขนมกันตรำ จะเตรียมไว้เยอะๆมากองขายทุกปี จะต้องมีขนมฝักบัวด้วย ขายดีทุกปี ยิ่งถึงวันจริงจะขายดีมาก วันนี้ชาวบ้านเริ่มออกพากันมาซื้อไปสะสมไว้ เพื่อเตรียมจัดพิธีแซนโฎนตา บรรพบุรุษของตนเองกันเรื่อยๆในแต่ละครอบครัว ทำให้เงินสะพัดเป็นอย่างมาก

สำหรับพิธี แซนโฎนตา หมายถึง การทำบุญให้แก่บรรพบุรุษ คือ ปู่ ย่า ตา ยาย ที่ล่วงลับไปแล้วให้ได้มารับกุศลผลบุญที่ลูกหลานอุทิศให้ ซึ่งตรงกับวันแรม 14 ค่ำ เดือน 10 ของทุกปี โดยในปีนี้ตรงกับวันเสาร์ที่ 30 ก.ย. 59 ซึ่งจะเป็นวันสารทใหญ่  ซึ่งในช่วงวันดังกล่าว ชาวสุรินทร์ ที่มีการใช้ภาษาเขมร ซึ่งเป็นภาษาพูดท้องถิ่น  มักจะพร้อมใจหยุดงาน เพื่อประกอบพิธีเซ่นไหว้บรรพบุรุษ  หรือ ที่เรียกว่าวันสารทเขมร คล้ายกับวันสารทจีนและสารทไทยนั่นเอง ซึ่งจ.สุรินทร์ เป็นจังหวัดติดชายแดน ไทย-กัมพูชา ที่มีชาวไทยเชื้อสายเขมรอยู่อาศัยมาแต่อดีตกาล ทำให้มีวัฒนธรรมเขมรสืบทอดผสมผสานอยู่ในสายเลือด สำหรับชาวสุรินทร์ ถือเป็นประเพณีวัน “แซนโฎนตา” รวมญาติที่ห่างหายกันให้น้อมคืนหาถิ่น เป็นวันระลึกถึงบุญคุณของบรรพบุรุษ ลูกหลานแสดงความกตัญญูต่อพ่อ-แม่ ซึ่งทุกคนตระหนักเสมอว่า ไม่ว่าจะทิ้งย่านผ่านเรือน ไปทำมาหากินถึงถิ่นไกล แต่เมื่อวัน “แซนโฎนตา” มาถึงลูกหลานเขมรถิ่นไทย จะพากันคืนบ้าน เพื่อแซนโฎนตาเสมอไป

ทั้งนี้เทศบาลเมืองสุรินทร์ ได้จัดสืบสาน “งานประเพณีแซนโฎนตา บูชาบรรพบุรุษ” ประจำปี 2559 ในวันที่ 27 กันยายน 2559 เริ่มงานเวลา 12.00 น. ณ บริเวณสำนักงานเทศบาลเมืองสุรินทร์ เพื่ออนุรักษ์ประเพณีดั้งเดิมของชาวสุรินทร์ สร้างจิตสำนึกให้เด็ก เยาวชน ประชาชนในจังหวัดสุรินทร์ มีความรักความสามัคคีและได้แสดงออกถึงความกตัญญูกตเวทีต่อผู้มีพระคุณและบรรพบุรุษ โดยจัดให้มีการประกวดข้าวต้มมัด การประกวดเครื่องเซ่นแซนโฎนตา และการแสดงศิลปะพื้นบ้านสุรินทร์ (เรือมอันเร) พิธีเซ่นไหว้โฎนตาและบรรพบุรุษ

ที่มา มติชนออนไลน์