ปลูกส้มโอส่งออก 10 ไร่ ทำรายได้หลักล้าน งานเกษตรประณีตของคนอำเภอบ้านแท่น จังหวัดชัยภูมิ เน้นเทคนิคการจัดการที่ไม่เหมือนใคร ได้ผลผลิตเกรดเอ ราคาดี มีตลาดรองรับ จับเกษตรผสมผสานเสริมรายได้ เก็บขายตลอดปี

คุณทองพูน วงษา อายุ 54 ปี เจ้าของสวนส้มโอเมืองทอง เล่าถึงความสำเร็จของสวนส้มโอเงินล้านว่า เริ่มปลูกส้มโอครั้งแรก ตั้งแต่ ปี 2550 จำนวน 10 ไร่ ชุดแรก 400 ต้น ได้ผลผลิตต้นละประมาณ 200 ผล ต่อ 1 ต้น จะได้ผลผลิตเกรดเอ ประมาณ 100 ผล ขายส่งออก 60% ขายภายในประเทศ 40% ผลเกรดเอ ขายกิโลกรัมละ 45 บาท เกรดรองลงมา ขายกิโลกรัมละ 35 บาท แม่ค้ามารับที่สวนแบบตกเกรด กิโลกรัมละ 25 บาท เหมาหมดพื้นที่ 10 ไร่

ทำรายได้ กว่า 1.5 ล้าน ต่อปี

“ปีนี้ส้มโอราคาดี ผมจะดูแลส้มโอให้มีคุณภาพ 1 ต้น ออกผลเยอะมาก บางต้นออกถึงกว่า 500-800 ลูก แต่ผมจะเด็ดออก เราจะคัดลูกที่สวยๆ ไว้ต้นละประมาณ 200 ลูก ต่อต้น เพราะถ้าปล่อยให้ติดผลทั้งหมดจะทำให้ลูกเล็ก ผลร่วง คุณภาพไม่ได้ ขายไม่ได้ราคา ถ้าเราควบคุมคุณภาพได้ จะทำให้ได้ส้มโอสวยๆ ต้นละ 200 ลูก ก็เพียงพอ ผมมีส้มโอตอนนี้ 400 ต้น เกือบ 80,000 ลูก บางทีก็มากกว่า บางทีก็ไม่ถึง 1 ผล น้ำหนัก 1-1.5 กิโลกรัม ต่อลูก  ผมได้เกรดเอ 60% ขึ้นไป ส่วนใหญ่ส่งออก โดยจะมีพ่อค้าส่งออกมารับซื้อถึงสวน ส่วนเกรดรองลงมาก็มีแม่ค้ามารับถึงที่เหมือนกัน”

คุณทองพูน กล่าวอีกว่า คำว่า เกรดเอ ไม่ใช่ดูที่น้ำหนักอย่างเดียว ต้องดูผิวสวย และน้ำหนักประกอบกัน บางครั้งน้ำหนักแค่ 8 ขีด ก็เป็นเกรดเอได้ แต่ไม่ว่าจะเป็นเกรดใด ก็ขายได้หมด ตอนนี้ส้มโอบ้านแท่น เป็นที่ต้องการของตลาด ผลผลิตไม่พอขาย ทางจังหวัดมีโครงการขยายพื้นที่ปลูก เดิมทีมีพื้นที่ปลูกกว่า 1,000 ไร่ แต่ผลผลิตไม่เพียงพอต่อความต้องการของตลาด

ตลาดส่งออกคือ ประเทศจีน มีบริษัทมารับซื้อถึงแปลงเกษตร อำเภอบ้านแท่นจึงนิยมปลูกส้มโอ ตอนนี้มีกลุ่มที่ปลูกส้มโอ 2 กลุ่ม คือกลุ่มวิสาหกิจชุมชนผู้ปลูกส้มโอบ้านแท่น กับกลุ่มส้มโอหวานบ้านแท่น ทางจังหวัดเข้ามาสนับสนุนต้นพันธุ์และปัจจัยการผลิตบางส่วน ก็ทำให้มีคนสนใจปลูกมากขึ้นเรื่อย

“ส้มโอบ้านแท่นมีผลผลิตออกตลอดปี เพราะส้มโอสามารถทำทะวายได้ บางสวนก็จะทำผลผลิตออกปีละ 2 ครั้ง แต่ผลผลิตจะไม่ค่อยได้คุณภาพเต็มที่ ยิ่งทำส้มโอทะวายลูกจะเล็ก รสชาติจะไม่แน่นอน แต่ก่อนสวนของผมก็ทำปีละ 2 ครั้ง ผมว่ารสชาติไม่อร่อยเหมือนกับส้มโอปี ตอนนี้ผมเลยทำส้มโอออกปีละครั้ง เน้นให้ออกช่วงเดือนสิงหาคม-กันยายน ผลผลิตจะมีคุณภาพ รสชาติดี คือผมจะเริ่มตัดแต่งกิ่งใส่ปุ๋ยเดือนธันวาคมหรือวันพ่อ แล้วเก็บเกี่ยวผลผลิตเดือนสิงหาคม คือวันแม่ เรียกง่ายๆ ตัดกิ่งวันพ่อเก็บเกี่ยววันแม่ครับ” คุณทองพูน กล่าว

เทคนิคการปลูกส้มโอให้ได้คุณภาพ

คุณทองพูน กล่าวถึงการปลูกส้มโอให้ได้คุณภาพดีว่า การปลูกส้มโอต้องมีเทคนิค มีความเข้าใจ จึงจะได้ผลดี ในสวนเมืองทองจะเริ่มจากการเตรียมแปลงด้วยการยกร่องในสวน พรวนดินให้ร่วนซุย ร่องสวนขนาดใหญ่ ไม่ต้องขุดหลุมลึก ดูระดับถุงชำกิ่งตอนส้มโอพันธุ์ดีก็พอ ปลูกห่างกันต้นละประมาณ 6 เมตร ตามความยาวของร่องสวน โดยมีเทคนิคการปลูกดังนี้

1. ปลูกแบบกระจายราก หรือคุณทองพูนเรียกแพร่ราก คือเมื่อได้กิ่งตอนมาแล้ว ให้เอาดินออก ค่อยคลี่ดินออกให้เหลือแต่ราก แล้วล้างราก นำมาปลูกลงหลุมแบบกระจายรากออกรอบลำต้นทุกทิศทาง ตอกหลักยึดลำต้นมัดให้แน่น แล้วใช้ดินละเอียดค่อยๆ กลบรากให้เต็มหลุมเท่าระดับคอต้นเดิม ใช้ฟางคลุมโคนต้น
2. รดน้ำโดยใช้ระบบสปริงเกลอร์ ช่วงแรกๆ เปิดทุกวัน วันละประมาณครึ่งชั่วโมง รดน้ำในตอนเย็น
3. การใส่ปุ๋ย ในช่วงแรกปลูกไป 1 เดือน จะใส่ปุ๋ยคอก ขี้หมู ขี้วัว หรือขี้ไก่ก็ได้ ใส่เดือนละครั้ง ครั้งละประมาณ 1 กำมือ และใส่ปุ๋ยเคมี สูตรเสมอ 15-15-15 หรือ 16-16-16 ก็ได้ ใส่พอประมาณ เดือนละครั้ง ต้นละ 1 ช้อนโต๊ะ ทุกวัน อย่าพึ่งใส่เยอะ เพราะต้นยังเล็ก
4. ส้มโอที่ปลูกจากกิ่งตอนจะออกดอกทุกปี ต้องเด็ดดอกออก ไม่ควรไว้ผลตอนต้นยังเล็ก จะทำให้ต้นส้มโอโทรม ไม่แข็งแรง ส่งผลในระยะยาว จะทำให้ผลผลิตไม่มีคุณภาพ ควรจะเริ่มไว้ผลผลิตเมื่อปีที่ 3 แต่ไม่ควรเกิน 30 ผล ต่อต้น ปีที่ 4 ไว้ 30-40 ผล ต่อต้น ปีที่ 5 ไว้ผล 60-70 ผล ต่อต้น ปีต่อๆ ไปก็ไว้ผลมากขึ้นตามความสมบูรณ์ ในสวนคุณทองพูน ส้มโอโตเต็มที่อายุ 10 ปี ไว้ผลผลิตต่อต้น ประมาณ 200 ผล
5. การบำรุงรักษา ตั้งแต่ส้มโอเริ่มออกดอกหรือการกระตุ้นตาดอก เริ่มตั้งแต่ก่อนส้มโอจะอายุได้ 2 ปี ใส่ปุ๋ยคอกโรยรอบโคนต้น ต้นละ 1 ถัง ปุ๋ยเคมี ต้นละ 1 กำมือ ใส่พร้อมกันได้เลย โดยโรยปุ๋ยเคมีก่อนแล้วใช้ปุ๋ยคอกกลบไปเลย เมื่อส้มโอเริ่มติดดอกออกผลให้งดใส่ปุ๋ยคอก เพราะจะทำให้เปลือกส้มโอบวม
6. เทคนิคการเปิดตาดอก หลังจากตัดแต่งกิ่ง หรือเตรียมต้นแล้ว ก่อนเปิดตาดอกให้งดน้ำ 20-30 วัน จากนั้นให้อัดน้ำเต็มที่ แล้วใส่ปุ๋ยเลย ปุ๋ยสูตรแรกที่ใส่คือ 8-24-24 ต้นละ 1 กิโลกรัม พอเริ่มออกดอก ใส่ปุ๋ยสูตรเสมอ 15-15-15 หรือ 16-16-16 ใส่ทุก 2 เดือน หลังจากที่ออกดอกติดผล ใส่ปุ๋ยสูตร 13-13-21 ทุก 15 วัน หยุดใส่ปุ๋ยก่อนเก็บเกี่ยว 1 เดือน

ส้มโอตั้งแต่ออกดอกจนถึงเก็บเกี่ยวจะมีอายุ 8 เดือน ทางสวนส้มโอเมืองทอง จะยึดวันเตรียมความพร้อมเปิดตาดอกในวันพ่อ และจะเริ่มเก็บขายได้ในวันแม่ของทุกปี ส้มโอมีอายุการเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ยาวนาน ถ้าดูแลให้ดี มีการตัดแต่งกิ่งทุกปี บำรุงทุกปี สามารถเก็บผลผลิตได้ยาวนานถึง 30 ปี

สำหรับปัญหาและอุปสรรคที่พบในการทำสวนส้มโอ จะมีทั้งโรคและแมลง แมลงจะพบในช่วงส้มโอแตกใบอ่อน ส่วนมากจะเป็นแมลงงวงช้าง ทางสวนเมืองทองจะใช้สารเคมีไล่แมลงฉีดพ่น สารไล่แมลงทั่วไป ส่วนโรคที่พบ ส่วนใหญ่จะเป็นโรคโคนเน่า ปัญหานี้จะเกิดช่วงฝนตกชุก หรือน้ำท่วมขัง วิธีแก้จะโรยปูนขาวรอบโคนต้น ฉีดพ่นยาแก้เชื้อรา หรือโรยยาแก้เชื้อราแล้วแต่ชนิดของยาแก้ แต่มีวิธีป้องกันด้วยการสูบน้ำออกอย่างสม่ำเสมอ ไม่ให้น้ำท่วมในสวน

จบแค่ ป.4 ชีวิตมีสุข ด้วยส้มโอ

คุณทองพูน เล่าอีกว่า ตั้งแต่ทำอาชีพปลูกส้มโอมากว่า 10 ปี รู้สึกมีความสุขมากมาย สบายใจ ได้เพื่อน ได้รู้จักผู้คนมากมาย ได้มีโอกาสเดินทางไปออกงาน ขายผลผลิต ได้รับการสนับสนุนจากส่วนราชการ ได้ไปศึกษาดูงานทั้งในประเทศและต่างประเทศ

“ผมภูมิใจมากครับกับอาชีพปลูกส้มโอ นอกจากได้เงินใช้แล้ว ที่มากกว่านั้นผมรู้สึกว่าชีวิตมีคุณค่ามากขึ้น มีคนมาศึกษาดูงานในสวนเรามากมาย เราได้ถ่ายทอดความรู้ให้กับคนอื่นแบบไม่ปิดบัง รู้สึกว่าได้บุญครับ ตอนนี้สวนเราได้รับคัดเลือกจากทางจังหวัด ให้เป็นศูนย์เรียนรู้การปลูกส้มโอ ประจำจังหวัดชัยภูมิ เป็นสวนต้นแบบให้ผู้สนใจทั่วประเทศ ผมเองได้รับเลือกเป็นเกษตรกรดีเด่น อันดับ 1 ของจังหวัดชัยภูมิ เกษตรกรดีเด่น อันดับ 2 ของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ผมได้รับเกียรติจากทางจังหวัดให้ไปขายหน้าศาลากลาง ท่านผู้ว่าราชการจังหวัดให้การสนับสนุน ผมขนส้มโอไป 3 ตัน ขายวันเดียว 3 ชั่วโมง ขายหมดเลยครับ ตลาดตอบรับดีมากครับ ส้มโอบ้านแท่นไปที่ไหนก็ได้รับการต้อนรับเป็นอย่างดีครับ

“ผมจบแค่ ป.4 ไม่มีการศึกษามากมาย วันนี้ผมเดินมาได้ขนาดนี้ มีอาชีพที่มั่นคง ได้ถ่ายทอดวิชาให้กับผู้คนมากมาย ผมเริ่มต้นชีวิตจากลูกจ้าง ทำงานมาแบบสู้ชีวิต เก็บเล็กผสมน้อยมาจนผมมาเปิดร้านอะลูมิเนียม จากผู้รับเหมาก็มาเป็นเจ้าของเอง ผมขยายกิจการจนเป็นร้านใหญ่ที่สุดในละแวกนี้ ต่อมาผมขยายกิจการไปสู่โรงงานมูลค่ากว่า 30 ล้านบาท เก็บเล็กผสมน้อยมา สร้างรีสอร์ท ชื่อเมืองทองรีสอร์ท ที่อำเภอภูเขียว เปิดร้านขายอุปกรณ์การเกษตร ปุ๋ย-ยา-เคมีภัณฑ์เพื่อการเกษตรทุกชนิด และอีกหนึ่งธุรกิจคือ ร้านกระจก ผ้าม่าน พร้อมกับสะสมที่ดินไว้สร้างอนาคตอีกพอสมควร รวมมูลค่าทรัพย์สินและธุรกิจ ประมาณ 100 กว่าล้านบาท เร็วๆ นี้ผมอยากจะเปิดโรงเรียนอนุบาล ให้ลูกๆ ที่เรียนจบแล้วเข้ามาดูแลกิจการ ทั้งหมดคือความภูมิใจของผมที่สร้างมาด้วยมือของตนเอง ซึ่งผมเรียนมาแค่ ป.4 ได้เท่านี้ผมก็ภูมิใจสุดๆ แล้วครับ”

เกษตรกร ป.4 กล่าวต่ออีกว่า เมื่อสร้างความมั่นคงในครอบครัวแล้ว ก็อยากทำในสิ่งที่ตนเองรักบ้าง คือการออกมาทำสวนเกษตร สวนส้มโอ ตอนนี้เก็บผลผลิตแล้ว 10 ไร่ ปีหน้าจะมีสวนใหม่เริ่มให้ผลผลิตอีก 8 ไร่ มีพืชอื่นๆ ผสมผสานอีกหลายอย่าง เช่น แก้วมังกร 500 หลัก ปลูกกาแฟอะราบิกา แซมสวนส้มโอ อีก 800 ต้น พื้นที่ปลูกข้าวอีก 10 ไร่ และพืชผักอื่นๆ ปลูกผสมไว้อีกหลายชนิด ผลผลิตเริ่มเก็บได้ทุกอย่างตามฤดูกาล

“วันนี้ นอกจากผลส้มโอแล้ว เรามีแก้วมังกร ที่เก็บขายได้ทุกปี กาแฟก็เริ่มออกผลก็จะเริ่มได้ขาย มีที่นาปลูกข้าวกินเอง เรามีผลผลิตออกขายตลอดปี ที่สำคัญกิ่งส้มโอสามารถขายได้ตลอดเวลา กิ่งละ 50 บาท ทำเท่าไรก็ไม่พอขาย ผมกล้าพูดได้ว่าอาชีพเกษตร ทำให้ดี ดูแลเขาให้ดี รับรองได้เลยว่าสามารถสร้างรายได้ เลี้ยงชีพได้แน่นอน ที่สำคัญเป็นงานอิสระ ที่สร้างงาน สร้างอาชีพ สร้างรายได้ และสร้างสุขได้ครับ” คุณทองพูน กล่าวทิ้งท้าย

สนใจเข้าศึกษาดูงาน สวนส้มโอเมืองทอง สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ คุณทองพูน วงษา สวนส้มโอเมืองทอง เลขที่ 108 หมู่ที่ 9 บ้านหนองผักหลอด ตำบลบ้านแท่น อำเภอบ้านแท่น จังหวัดชัยภูมิ โทร. (061) 974-4854