แม้ปัจจุบันจะมีการรณรงค์ให้ประชาชนแยกขยะตามประเภท เพื่อรักษาสิ่งแวดล้อมแล้วก็ตาม แต่ผู้คนก็ยังคงทิ้งขยะผิดประเภทกันอยู่ ทำให้การบริหารจัดการขยะ รวมถึงการนำขยะไปรีไซเคิล ไม่มีประสิทธิภาพเท่าที่ควร ต้องเสียทั้งแรงงานคนและเสียเวลาในการคัดแยกขยะอีกรอบ และจำนวนขยะผิดประเภทที่ทับถมทวีคูณขึ้นทุกวัน ก็ยิ่งทำให้การจัดการขยะเป็นไปได้ยากยิ่งขึ้น

ทีมมหาวิทยาลัยมหิดล ชั้นปีที่ 3 จากคณะเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร (ICT) ได้เล็งเห็นปัญหาดังกล่าว และเมื่อศึกษาไปเรื่อยๆ ยิ่งพบว่า ในหลายๆ โครงการของหน่วยงานต่างๆ ที่รณรงค์ด้านการทิ้งขยะหรือคัดแยกขยะ หรือแม้แต่โครงการในมหาวิทยาลัยเอง ไม่ค่อยมีผลสำเร็จอย่างยั่งยืนเท่าใดนัก นักศึกษาทำได้ไม่นานก็เลิกไป เพราะเหมือนเป็นการบังคับหรือขอร้อง ไม่ได้เกิดจากความตั้งใจหรือเต็มใจอย่างแท้จริง

ดังนั้น เพื่อส่งเสริมนิสัยการทิ้งขยะให้ถูกประเภทด้วยการสร้างแรงจูงใจในการทิ้งขยะ กลุ่มนักศึกษามหิดลภายใต้ชื่อกลุ่ม Mang (แมง) หรือแมลงในภาษาไทย และยังเกี่ยวโยงกับ คำว่า Bug ในภาษาคอมพิวเตอร์ ประกอบด้วย นายธนกิตติ์ สาชาติ (แบงค์) นายบัณฑิต โหว (บัน) สาขาวิทยาการคอมพิวเตอร์ และ นายสรายุทธ หล้าวิไลย์ (แก๊ป) สาขาวิศวกรรมซอฟต์แวร์ จึงได้รวมตัวกันคิดค้นนวัตกรรมเพื่อจัดการขยะอย่างยั่งยืนด้วย “ตู้รับซื้อขยะรีไซเคิล” (MU Smart Bin) และ“แอพพลิเคชั่นเพื่อรับแต้ม” (MU Recycle Application)

“พวกเราพบว่า นักศึกษาและผู้คนส่วนใหญ่ยังขาดแรงจูงใจในการคัดแยกขยะ พวกเราจึงคิดกันว่าจะเริ่มสร้างหรือปลูกฝังนิสัยนี้อย่างไรดี ซึ่งในท้ายที่สุด เราเห็นตรงกันว่า ถ้าอยากให้โครงการนี้มความยั่งยืนต้องเริ่มจากการสร้างแรงจูงใจก่อน เมื่อเขาทำเป็นนิสัย ก็จะทำเองโดยความเคยชินเป็นอัตโนมัติ โดยเราคิดว่าน่าจะใช้การสะสมแต้มช่วยสร้างแรงจูงใจ ให้คนนำขยะรีไซเคิลได้มาทิ้งให้ถูกที่ แล้วก็รับแต้มคะแนนสะสมไป เพื่อนำไปใช้จ่ายหรือแลกเป็นส่วนลดกับร้านค้าภายในมหาวิทยาลัย เป็นการช่วยกระตุ้นเสริมพฤติกรรมเชิงบวกในอีกทางหนึ่ง ส่วนทางร้านค้าหรือมหาวิทยาลัยก็นำขยะที่ได้ไปขายเป็นเงินต่อไป” ทีม Mang ช่วยกันเล่าถึงเบื้องหลังก่อนจะพัฒนามาเป็นนวัตกรรมที่ชนะใจกรรมการ

ตู้รับซื้อขยะหนึ่งตู้จะสามารถรับขยะรีไซเคิลได้ตามประเภทของขยะ ได้แก่ ขวดพลาสติก ขวดแก้ว กระป๋อง และกระดาษ เพื่อให้คนที่นำขยะมาทิ้งสามารถทิ้งขยะได้อย่างถูกต้อง และผู้ทิ้งจะได้รับค่าตอบแทนผ่านแอพพลิเคชั่นเพื่อนำไปใช้จ่ายหรือเป็นส่วนลดกับร้านค้าต่างๆ ในมหาวิทยาลัยได้ นอกจากนี้ในแอพพลิเคชั่นเองก็มีความสามารถในการระบุถึงตำแหน่งของถังขยะตามจุดต่างๆ ในแผนที่เพื่อช่วยให้การทิ้งขยะนั้นเป็นเรื่องที่ง่ายขึ้น เหมาะสำหรับบุคคลทั่วไปโดยเฉพาะนักเรียน นักศึกษาหรือคนรุ่นใหม่

ดร.ปวิตรา จิรวีรกูล รองคณบดีฝ่ายสื่อสารองค์กรและสร้างความผูกพัน และอาจารย์ที่ปรึกษาของทีมMang กล่าวว่า เหตุผลที่ทีม Mang ได้รับการคัดเลือกให้เป็นตัวแทนของมหาวิทยาลัยไปเวทีนานาชาติ เพราะมีความโดดเด่นด้านความสามารถเชิงปฏิบัติในการทำแอพพลิเคชั่น มีความพร้อมในการทำและใช้งานเทคโนโลยี IOT (Internet of Things) ซึ่งจะมีระบบเซ็นเซอร์ต่างๆ ที่นักศึกษาต้องเรียนรู้การใช้งานให้เป็นจริงและเกิดขึ้นได้ อีกทั้งแนวคิดยังตอบโจทย์ความยั่งยืน ครอบคลุมทั้งด้านสิ่งแวดล้อม สังคม และเศรษฐกิจ

ด้วยการนำเทคโนโลยีมาช่วยแก้ปัญหา ไม่ว่าจะเป็นแอพพลิเคชั่น หรือ IOT ที่มีวิธีการใช้งานที่ไม่ซับซ้อน นำไปใช้ได้จริง สร้างแรงจูงใจให้แก่นักศึกษาและช่วยแก้ปัญหาขยะของมหาวิทยาลัยอย่างยั่งยืนจึงทำให้นวัตกรรมของทีม Mang นี้ชนะใจกรรมการ และคว้ารางวัลชนะเลิศจากเวที Asian Conference on Campus Sustainability (ACCS) ครั้งที่ 4 ที่จัดขึ้น ณ กรุงโซล สาธารณรัฐเกาหลี มาครองได้สำเร็จ

นายธนกิตติ์ หรือ แบงค์ กล่าวว่า พวกเราอยากเห็นผลงานนี้เป็นรูปเป็นร่างและสามารถใช้งานได้จริง ซึ่งเราจะเริ่มจากการติดตั้งตู้รับซื้อขยะภายในคณะของเราก่อน ส่วนการประสานกับร้านค้าของมหาวิทยาลัยในการเชื่อมต่อระบบ การจัดการ การสะสมแลกแต้มต่างๆ นั้นก็คงได้เริ่มเร็วๆ นี้

และจากนั้นเราก็จะเก็บวัดผลการตอบรับและพฤติกรรมการใช้งาน รวมถึงประสิทธิภาพด้านเทคโนโลยี เพื่อประเมินผลว่า คนในคณะมีความคิดเห็นอย่างไรจากการใช้งานจริง มีสิ่งที่ต้องปรับปรุงแก้ไขอย่างไร ถ้าได้เสียงตอบรับที่ดี ก็น่าจะขยายไปทั่วมหาวิทยาลัยมหิดล และหวังว่าจะขยายไปสู่มหาวิทยาลัยอื่นๆ หรือชุมชนอื่นๆ ต่อไปในอนาคต

*หากนวัตกรรม “ตู้รับซื้อขยะรีไซเคิล” และ “แอพพลิเคชั่นเพื่อรับแต้ม” ได้เกิดขึ้นจริงในมหาวิทยาลัยมหิดล จะสามารถช่วยมหาวิทยาลัยลดต้นทุนในการแยกขยะได้อีกมาก*