ยกของหนักระวัง! เสี่ยงภาวะกระดูกสันหลังเคลื่อนทับเส้นประสาท

ภาวะกระดูกสันหลังเคลื่อน (Spondylolisthesis) เป็นภาวะที่กระดูกสันหลังมีการเคลื่อนตัวออกจากการเรียงตัวปกติ มีทั้งการเคลื่อนตัวไปด้านหน้า ด้านล่าง หรือด้านข้าง ซึ่งปกติแล้วกระดูกสันหลังจะเรียงตัวกันเป็นข้อปล้องต่อเนื่องกัน ผู้ที่มีความเสี่ยงสูงต่อภาวะกระดูกสันหลังเคลื่อนนี้มักจะเป็นกลุ่มผู้สูงอายุ เพศหญิง คนทำงานใช้แรงมาก และที่หลายคนอาจจะนึกไม่ถึงก็คือการ ‘ยกของหนัก’ ก็สามารถส่งผลเสียต่อกระดูกสันหลังได้มากแบบไม่น่าเชื่อ ในบทความนี้เลยจะพาไปอ่านกันว่าการยกของหนักส่งผลต่อภาวะกระดูกสันหลังเคลื่อนอย่างไร พร้อมวิธีการป้องกันเพื่อลดความเสี่ยงต่อภาวะกระดูกสันหลังเคลื่อนทับเส้นประสาทได้

ทำความเข้าใจกับภาวะกระดูกสันหลังเคลื่อน

ก่อนที่จะเจาะลึกว่าการยกของหนักกับภาวะกระดูกสันหลังเคลื่อนนั้นมีความสำคัญกันอย่างไร ก็ต้องเข้าใจพื้นฐานของอาการนี้ก่อน ซึ่งกระดูกสันหลังเคลื่อนสามารถเกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย ไม่ว่าจะเป็นความผิดปกติของกระดูกสันหลังตั้งแต่กำเนิด กระดูกสันหลังเคลื่อนจากตัวเชื่อมกระดูกสันหลังและข้อต่อมีความผิดปกติ กระดูกสันหลังเคลื่อนจากความเสื่อมของกระดูกสันหลัง ไปจนถึงอุบัติเหตุ และการรบกวนของโรคบางชนิด เช่น เนื้องอกและมะเร็ง ก็เป็นสาเหตุที่ทำให้กระดูกสันหลังเคลื่อนได้เช่นเดียวกัน

ผลกระทบจากการยกของหนัก

การทำงานหรือกิจกรรมต่างๆ ที่ต้องมีการยกของหนัก อาจส่งผลให้เกิดภาวะกระดูกสันหลังเคลื่อนได้อย่างมีนัยสำคัญ โดยไปทำให้กระดูกสันหลังรับภาระหนักจนเกิดความเครียดมากโดยเฉพาะบริเวณหลังส่วนล่าง มีการใช้กล้ามเนื้อกลุ่มต่างๆ ตั้งแต่แกนกลาง หลัง และขาในการเกร็งเพื่อยกน้ำหนัก ซึ่งของที่หนักจนเกินไปอาจทำให้ผู้ยกจะต้องใช้กล้ามเนื้อหลังแทนกล้ามเนื้อขาและต้นขา จนทำให้กระดูกสันหลังและกล้ามเนื้อรอบข้างต้องรับมือกับความเครียดที่เพิ่มขึ้น เสี่ยงต่อการบาดเจ็บ มีอาการเจ็บปวดเพิ่มขึ้น และภาวะกระดูกสันหลังเคลื่อนทับเส้นประสาท จนกระทบต่อการเคลื่อนไหวและการใช้ชีวิตประจำวันได้

4 สัญญาณเตือน รู้ทันอาการกระดูกสันหลังเคลื่อน 

การยกของหนักโดยเฉพาะการใช้ท่ายกที่ไม่ถูกต้องหรือต้องยกของที่มีน้ำหนักมากเกินไปเป็นประจำและเป็นเวลานาน ถือเป็นพฤติกรรมที่ไม่เป็นผลดีต่อกระดูกสันหลังทั้งสิ้น ใครที่ต้องยกของหนักเป็นประจำ มาลองเช็กตัวเองกันดูว่ามีอาการเหล่านี้หรือไม่ จะได้หาวิธีแก้ไขและรักษาได้ตั้งแต่เนิ่นๆ

1. มีอาการปวด

สัณญาณเตือนที่ชัดเจนมากที่สุดคืออาการปวดในตำแหน่งต่างๆ เช่น ปวดหลังส่วนล่าง ปวดบริเวณบั้นเอวและสะโพก โดยจะเป็นอาการปวดกระดูกและกล้ามเนื้อบริเวณรอบกระดูกสันหลัง ใครที่ปวดบริเวณนี้เป็นประจำ ควรไปพบแพทย์และหาทางแก้ไข

2. เกิดอาการเมื่อยตึงตรงกล้ามเนื้อบริเวณหลัง

อาการเมื่อยตึงที่บริเวณหลัง หรือมีการใช้ร่างกายส่วนหลังเพียงครู่เดียวก็รู้สึกเมื่อยง่าย เป็นผลจากการที่กระดูกสันหลังเคลื่อน ทำให้กล้ามเนื้อบริเวณรอบๆ จะต้องเกร็งและทำงานหนักขึ้นนั่นเอง

3. มีอาการปวดเมื่อเคลื่อนไหวร่างกาย

เป็นอาการปวดเมื่อมีการเคลื่อนไหวร่างกาย เช่น ก้มหรือแอ่นหลัง การลุกยืน ซึ่งเป็นอาการปวดหลังแบบฉับพลันอันเป็นผลจากการที่กระดูกสันหลังมีความไม่มั่นคง

4. มีอาการชา อ่อนแรง และปวดร้าวบริเวณสะโพก ขา และเท้า

อีกหนึ่งอาการของกระดูกสันหลังที่เคลื่อนไปเบียดทับเส้นประสาท คือจะมีอาการชาร่วมกับอาการปวดร้าวลงบริเวณสะโพกและขาลงไป ดังนั้น เมื่อลุกขึ้น ยืน หรือเดินไปสักพักก็จะเริ่มมีอาการเจ็บปวดขึ้นได้

9 สเต็ป ยกของหนักแบบไม่ทำให้หลังบาดเจ็บ

การยกของหนักบางครั้งก็เป็นเรื่องที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ ดังนั้น หากรู้จักท่าทางการยกของที่ถูกต้องก็จะช่วยลดอุบัติเหตุระหว่างยกของ รวมถึงลดความเสี่ยงของอาการบาดเจ็บที่อาจเกิดขึ้นกับร่างกายในระยะยาวได้อีกด้วย

1. ก่อนยกของ ควรประเมินน้ำหนัก ขนาดสิ่งของ และคำนึงถึงอันตรายที่อาจเกิดขึ้นบริเวณรอบๆ

2. จัดตำแหน่งตัวเองให้ถูกต้อง โดยยืนใกล้กับของที่จะยกเพื่อที่จะได้ไม่ต้องเอื้อม ให้เท้าแยกจากกันเท่าช่วงไหล่และวางเท้าข้างหนึ่งไว้ด้านหน้าเล็กน้อยเพื่อความสมดุล

3. วอร์มร่างกายหรือยืดกล้ามเนื้อเบาๆ โดยเฉพาะบริเวณหลัง ไหล่ และขา

4. ย่อตัวโดยการงอเข่าและสะโพกลงระหว่างยกของ โดยที่หลังยังตั้งตรง และหลีกเลี่ยงการใช้หลังในการยก

5. จับของให้แน่นและใช้ทั้งฝ่ามือให้กระชับมั่นคงด้วยทั้ง 2 มือ ขึ้นอยู่กับขนาดและรูปร่างของสิ่งของชิ้นนั้น สามารถใช้ถุงมือเป็นตัวช่วยได้

6. ยกด้วยการใช้ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อขา โดยยืดสะโพกและเข่าให้ตรง

7. หลีกเลี่ยงการเคลื่อนไหวที่รวดเร็ว การบิดและหมุนร่างกายขณะยกของหนัก แต่ให้ใช้วิธีหันเท้าและขยับทั้งร่างกายเพื่อเปลี่ยนทิศทางแทน

8. ระหว่างยก หากรู้สึกว่าของหนักเกินไปหรือเริ่มเหนื่อยล้า ควรขอความช่วยเหลือหรือหยุดพักก่อน เพื่อไม่ให้กล้ามเนื้อและกระดูกต้องรับภาระหนักจากการรับน้ำหนักและออกแรงมากเกินไป จนทำให้ร่างกายเกิดความเครียดและอาการบาดเจ็บได้

9. วางของลงอย่างปลอดภัยโดยให้งอเข่าและสะโพก หลังตรงเหมือนที่ทำตอนยกของ และลดตัวลงช้าๆ หลีกเลี่ยงการก้มตัวลงหรือใช้กล้ามเนื้อหลัง

กระดูกสันหลังเป็นอวัยวะที่สำคัญของร่างกายซึ่งควรได้รับการดูแลรักษาอย่างดี ดังนั้น หากเป็นไปได้ก็ควรหลีกเลี่ยงการยกของหนักให้ได้มากที่สุด โดยเฉพาะผู้สูงอายุและผู้ที่ต้องทำงานและกิจกรรมหนักต่างๆ เป็นประจำ เพื่อไม่ให้เสี่ยงต่ออาการปวดและบาดเจ็บในระยะยาว หากใครที่มีอาการเจ็บปวดตามตำแหน่งร่างกายต่างๆ แบบเรื้อรังและรุนแรงขึ้น และอาจเข้าข่ายกระดูกสันหลังเคลื่อนทับเส้นประสาท แนะนำว่าให้รีบเข้ารับการวินิจฉัยและรักษาโดยเร็วที่สุด เพื่อลดความรุนแรงของอาการเจ็บปวดและการรักษาที่ถูกวิธีตามคำวินิจฉัยของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทางด้านกระดูกและข้อ

อ่านบทความเพิ่มเติมเกี่ยวกับกระดูกสันหลังเคลื่อนทับเส้นประสาท และบทความกระดูกและข้ออื่นๆ ได้จากเว็บไซต์ KDMS Hospital โรงพยาบาลเฉพาะทางกระดูกและข้อ ข้อดีมีสุข