การรักษามะเร็งด้วย CAR T-cell ความหวังใหม่ของผู้ป่วยมะเร็งระบบเลือด

 

มะเร็งเป็นหนึ่งในสาเหตุหลักของการเสียชีวิตของผู้ป่วยทั่วโลก ในประเทศไทยมีผู้ป่วยมะเร็งใหม่ราวๆ 130,000 ราย และในปี 2564 พบว่า มีผู้เสียชีวิตจากโรคมะเร็งมากถึง 84,000 คน โดยคาดว่าตัวเลขจะสูงขึ้นเรื่อยๆ ต่อจากนี้

นายแพทย์อิศรา อนงค์จรรยา อายุรแพทย์เฉพาะทางโลหิตวิทยา โรงพยาบาลเวชธานี กล่าวว่า ตลอดหลายปีที่ผ่านมา นอกจากการรักษามะเร็งที่เป็นแบบมาตรฐานเช่น การผ่าตัด การฉายแสง การให้ยาเคมีบำบัด ยังมีการพัฒนาวิธีการและยารักษาโรคมะเร็งใหม่ๆ ที่ให้ผลลัพธ์ที่ดีกว่า ผู้ป่วยได้รับผลข้างเคียงน้อยกว่า เช่น ยามุ่งเป้า และยาภูมิคุ้มกันบำบัด รวมถึงการรักษาที่เรียกว่า CAR T-cell (Chimeric Antigen Receptor T-cell) ด้วย

T-cell เป็นเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิดหนึ่ง ที่เป็นส่วนสำคัญของระบบภูมิคุ้มกัน มีหน้าที่ทำลายสิ่งแปลกปลอมในร่างกาย ซึ่งการรักษาที่เรียกว่า CAR T-cell เป็นเทคนิคการรักษามะเร็งเฉพาะบุคคลเพื่อให้การรักษามะเร็งระบบเลือดโดยเฉพาะ โดยแพทย์จะเก็บเซลล์ T-cell จากเลือดของผู้ป่วย เพื่อนำไปปรับแต่งเซลล์ในห้องปฏิบัติการ จนได้ออกมาเป็น Chimeric Antigen Receptor (CAR) หรือตัวรับแอนติเจนที่มีพันธุกรรมดัดแปลง ทำให้ T-cell สามารถตรวจจับเซลล์มะเร็งชนิดใดชนิดหนึ่งได้

เมื่อฉีด CAR T-cell กลับเข้าสู่ร่างกายของผู้ป่วยมะเร็ง จะสามารถทำลายเซลล์มะเร็งชนิดนั้นได้ และ CAR T-cell จะมีการเจริญเติบโตแบ่งตัวเพิ่มจำนวนขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งสามารถอยู่ในร่างกายและทำให้สามารถควบคุมเซลล์มะเร็งและป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำ โดยมะเร็งระบบเลือดที่สามารถใช้วิธีรักษา CAR T-cell ได้ ได้แก่ B-cell acute lymphoblastic leukemia, B-cell non-Hodgkin’s lymphoma, Mantle cell lymphoma, Follicular lymphoma, Multiple myeloma

อย่างไรก็ตาม การรักษาด้วย CAR T-cell อาจทำให้เกิดผลข้างเคียง โดยกลุ่มอาการที่พบบ่อยที่สุดคือ Cytokine Release Syndrome (CRS) โรคนี้อาจทำให้มีอาการไข้สูง, คลื่นไส้อย่างรุนแรง, อาเจียน, ท้องเสีย, ปวดกล้ามเนื้อและข้อ และอาจมีผลกระทบทางระบบประสาทบางอย่าง เช่น ปวดศีรษะ, อาการชัก, อาการสับสนอย่างรุนแรง, การพูดบกพร่อง, และสมองบวมถึงแก่ชีวิต (แต่พบไม่บ่อย)

เนื่องจากการรักษาด้วย CAR T-cell อาจทำให้เกิดผลข้างเคียง ผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับการบำบัดด้วย CAR T-cell จำเป็นต้องนอนในโรงพยาบาลประมาณ 10 วัน เพื่อติดตามอาการอย่างใกล้ชิด และระยะในการเฝ้าระวังความเสี่ยงในการรักษาหรือพักฟื้นอาจยาวประมาณ 2-3 เดือน

แผนการรักษาสำหรับการบำบัดด้วย CAR T-cell จะแตกต่างกันไปตามผู้ป่วยแต่ละคน โดยขึ้นอยู่กับตำแหน่ง ชนิด และระยะของมะเร็ง ซึ่งจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องได้รับการประเมินและวางแผนการรักษาโดยทีมแพทย์สหสาขาวิชาชีพ เพื่อการรักษาที่แม่นยำและเหมาะสม

 

นายแพทย์อิศรา อนงค์จรรยา

อายุรแพทย์เฉพาะทางโลหิตวิทยา โรงพยาบาลเวชธานี