เผย 6 วัคซีน กู้วิกฤตเศรษฐกิจ สังคม และความเปลี่ยนแปลงของโลก

ในปีที่ผ่านมา การระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 ทำให้ผู้คนทั่วโลกต้องเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตไปสู่ไลฟ์สไตล์เดียวกัน นั่นคือการปฏิบัติตามมาตรการป้องกันโรค มาปีนี้ มวลมนุษยชาติเริ่มมีความหวังจาก “วัคซีน” ซึ่งเป็นตัวแปรที่จะทำให้การใช้ชีวิตกลับมาเป็นปกติมากขึ้น แต่นอกเหนือจากวัคซีนที่เป็นภูมิคุ้มกันจากโรคระบาดแล้ว ยังมีอีกหลายมิติ โดยเฉพาะด้านเศรษฐกิจและสังคมที่ต้องการ “วัคซีน” ที่ตอบโจทย์ วันนี้ สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การมหาชน) หรือ NIA จะพาไปรู้จักกับ 6 วัคซีนสำคัญ โดย 6 นักกลยุทธ์ชั้นนำจากงาน Innovation Thailand Forum 2021 

1. วัคซีนลดความเหลื่อมล้ำทางสังคม

การระบาดของโควิด-19 ทำให้ปัญหาความเหลื่อมล้ำ และความไม่เป็นธรรมในสังคมชัดเจนมากยิ่งขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการเข้าถึงระบบสาธารณสุข สุขภาพ การศึกษา การจ้างงานในกลุ่มคนเปราะบาง และแรงงานที่ใช้ทักษะเฉพาะ ฯลฯ ซึ่งแน่นอนว่าสิ่งที่จะเข้ามาช่วยเยียวยาความเหลื่อมล้ำได้ในตอนนี้ คือ การสร้างแพลตฟอร์ม-แอพพลิเคชั่นให้ประชาชนทุกกลุ่มสามารถเข้าถึงระบบบริการได้อย่างสะดวก ง่าย ไม่ซับซ้อน หรือการทำโครงการแบ่งปันช่องทางการสร้างงาน สร้างอาชีพในช่วงที่เกิดวิกฤต รวมถึงการสร้างโอกาสด้านการเรียนให้แก่เด็กๆ ได้เข้าถึงการเรียนรู้ในช่วงที่ต้องปิดโรงเรียนหรือในช่วงที่ต้องเรียนออนไลน์ โดยสิ่งต่างๆ เหล่านี้จะเกิดขึ้นก็ต่อเมื่อคนในสังคมจะต้องเริ่มเปลี่ยนตัวเองเป็น “Change Maker” หรือนักสร้างการเปลี่ยนแปลง เพื่อลดช่องว่างความเหลื่อมล้ำในสังคม

2. “คาดการณ์ วางแผน” วัคซีนกระตุ้นความก้าวหน้าทางการแพทย์

การเกิดโรคระบาดในครั้งนี้ สะท้อนให้เห็นความไม่แน่นอนของความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีการแพทย์และสาธารณสุข แต่การระบาดในครั้งนี้ช่วยให้หลายประเทศทั่วโลก ได้กลับมาทบทวนความพร้อมในการรับมือโรคระบาดที่อาจจะอุบัติขึ้นได้ใหม่ตลอดเวลา นอกจากนี้ การระบาดของโควิด-19 ยังถือว่าเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญของระบบสุขภาวะ การเข้าถึงบริการทางการแพทย์ที่เปลี่ยนไปจากเดิม เนื่องจากมีระบบการให้บริการทางการแพทย์ผ่านแพลตฟอร์มเทคโนโลยี หรือแอพพลิเคชั่นต่างๆ เพื่ออำนวยความสะดวกให้ประชาชน และลดการแออัด รวมไปถึงการคิดค้นวิจัยวัคซีนที่สามารถทำได้อย่างรวดเร็วมากยิ่งขึ้น เพราะโดยปกติแล้ววัคซีน 1 ตัวจะต้องใช้เวลาวิจัยและพัฒนานานกว่า 10 ปี จึงจะสามารถนำมาฉีดเพื่อกระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ แต่ในขณะนี้ทั่วโลกสามารถผลิตวัคซีนได้อย่างรวดเร็ว สะท้อนให้เห็นว่าโรคระบาดช่วยให้ระบบสุขภาวะ บริการทางการแพทย์ เทคโนโลยีด้านการแพทย์มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นได้เช่นกัน

3. วัคซีนกระตุ้น-ฟื้นฟูการท่องเที่ยว

อุตสาหกรรมการท่องเที่ยว เป็นอีกหนึ่งอุตสาหกรรมที่ได้รับผลกระทบจากโควิด-19 มากที่สุด เพราะที่ผ่านมาเจ้าของธุรกิจไม่ได้เตรียมตัวเพื่อรองรับสถานการณ์ดังกล่าว ดังนั้น สิ่งที่ทำได้ดี ณ เวลานี้คือ การปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์ ซึ่งสิ่งสำคัญคือ การเตรียมความพร้อมของธุรกิจการท่องเที่ยว และบริการต่อจากนี้ เพื่อรองรับวิถีชีวิตที่จะเกิดขึ้นหลังโรคระบาดจบลง ซึ่งแน่นอนว่าการท่องเที่ยวจะเปลี่ยนแปลงไปค่อนข้างมาก ดังนั้น ปัจจัยสำคัญที่กลุ่มอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวจะต้องคำนึงถึงคือ การสร้างมาตรฐานความปลอดภัยของธุรกิจให้ดียิ่งขึ้น ปรับรูปแบบรองรับพฤติกรรมของคนในสังคมที่อาจจะเปลี่ยนเป็นการท่องเที่ยวแบบกลุ่มเล็ก รองรับการท่องเที่ยวภายในประเทศที่มีแนวโน้มจะเพิ่มมากขึ้น รวมถึงพฤติกรรมการจองล่วงหน้าจะลดลงเหลือเพียงแค่ 2-3 วันก่อนกำหนดการ รวมถึงรูปแบบการท่องเที่ยวผ่านระบบ VR หรือการท่องเที่ยวในรูปแบบ visual จะกลายเป็นที่นิยมมากขึ้นด้วย 

4. วัคซีนเสริมแกร่งบริการภาครัฐ

นวัตกรรมภาครัฐมีความสำคัญอย่างยิ่งโดยฉพาะในช่วงที่ประเทศกำลังเผชิญสถานการณ์การระบาดของโควิด-19 เพราะเป็นเสมือนเครื่องมือที่จะช่วยทำให้ระบบการบริการต่างๆ เกิดความสะดวกมากขึ้น ลดความแออัด และลดความเสี่ยงให้แก่ประชาชน ซึ่งแน่นอนว่าการระบาดของโควิด-19 ในครั้งนี้ สร้างให้เกิดการเปลี่ยนแปลงระบบการทำงานของภาครัฐโดยตรง ดังนั้น สิ่งที่ภาครัฐจะต้องเร่งปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์ปัจจุบัน และรองรับอนาคตคือจะต้องมีการนำเทคโนโลยีและนวัตกรรมเข้ามาใช้ในระบบบริการมากยิ่งขึ้น สร้างหน่วยงานรัฐให้เป็นระบบเปิดมากกว่าที่ผ่านมา เพื่อให้เกิดการเชื่อมโยงและแลกเปลี่ยนข้อมูลระหว่างหน่วยงาน สร้างระบบ E-service ให้ประชาชนสามารถเข้าถึงบริการภาครัฐได้ทุกที่ทุกเวลาผ่านแพลตฟอร์มสำหรับประชาชน 

5. วัคซีนกู้วิกฤตสิ่งแวดล้อม

ปัญหาสิ่งแวดล้อมเป็นปัญหาที่อยู่กับโลกเรามาเป็นเวลานาน แม้ว่าในช่วงที่เกิดการระบาดของโควิด-19 จะช่วยให้สิ่งแวดล้อมดีขึ้น เพราะผู้คนออกมาใช้ชีวิตนอกบ้านน้อยลง การปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์จึงลดลงตามไปด้วย และในปี 2564 มีการคาดการณ์ว่าจะเกิดปัญหาภัยแล้งหนักขึ้นกว่าที่ผ่านมา รวมถึงปัญหาฝุ่น PM2.5 ที่จะเริ่มรุนแรงมากยิ่งขึ้น ดังนั้น สิ่งที่จะสามารถบรรเทาปัญหาเหล่านั้นคือ การนำเอานวัตกรรมและเทคโนโลยีเข้ามาใช้ เพื่อบรรเทาผลกระทบที่จะเกิดขึ้นกับคนในสังคม ไม่ว่าจะเป็นนวัตกรรมเชิงการพัฒนาพื้นที่สีเขียวในเขตเมืองและเขตอุตสาหกรรม การพัฒนาเทคโนโลยีและเครื่องมือที่จะเข้ามาช่วยบรรเทาปัญหาต่างๆ เช่น การสร้างเครื่องฟอกอากาศสำหรับกรองอากาศในช่วงวิกฤต PM2.5 ซึ่งสามารถส่งอากาศบริสุทธิ์กลับไปให้ประชาชนได้เป็นจำนวนมาก

6. วัคซีนเพื่อโลกแห่งอนาคต

ภายหลังจากที่เกิดการระบาดของโควิด-19 และดิจิทัลทรานส์ฟอร์ม สิ่งหนึ่งที่สังคมจะได้เห็นชัดคือ ระบบเศรษฐกิจดิจิทัล จะมีอัตราการเติบโตเพิ่มมากขึ้น ดังนั้น ในอนาคตจำเป็นอย่างยิ่งที่ทุกภาคส่วนจะต้องเร่งดำเนินการต่อยอดระบบโครงสร้างทางเทคโนโลยีให้มากยิ่งขึ้น เพื่อตอบสนองความต้องการ และรองรับการเติบโตของเศรษฐกิจดิจิทัล ไม่ว่าจะเป็นการสร้างแพลตฟอร์ม การสร้างระบบนิเวศนวัตกรรม หรือการสร้างแอพพลิเคชั่นในประเทศไทยให้มีความสมบูรณ์เพื่อผลักดันให้ไทยกลายเป็น ASEAN Digital Hub ผ่านการสร้างความเป็นเลิศและความพร้อมใน 4 ด้าน ได้แก่ 1. Connectivity Hub หรือความพร้อมในด้านการเชื่อมต่อแบบไร้สาย ด้วยระบบ 5G 2. Cloud Hub ความเป็นเลิศด้านระบบคลาวด์ เพราะมีแพลตฟอร์มที่ดีที่จะผลักดันให้องค์กรภายในประเทศหันมาใช้ระบบดิจิทัลได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น 3. Digital Ecosystem Hub ความเป็นเลิศด้านระบบนิเวศดิจิทัล โดยการสร้างให้ประเทศไทยมีความพร้อม และมีพาร์ตเนอร์ เพื่อสร้างสรรค์ให้เกิดนวัตกรรม รวมถึงการนำเทคโนโลยีพื้นฐานเข้าไปปรับใช้ในระบบอุตสาหกรรม 4. Digital Talent Hub ความเป็นเลิศด้านบุคลากรให้มีประสิทธิภาพ และสร้างศักยภาพให้ประชากรกว่า 60 ล้าน ได้การเข้าถึงดิจิทัล