คำว่า Street Vendors นี่ถ้าแปลเป็นไทยตามตรงก็คือคนขายของข้างถนน ประมาณคนขายของบนทางเท้า ซึ่งก็พบในหลายเมือง อย่างที่ฉันเล่าไปมากมายแล้ว

     คนขายของข้างถนนไม่ใช่มีแต่ในเมืองกำลังพัฒนา เมืองพัฒนาแล้วสุดโต่งอย่างอเมริกานี่ตัวดีนักละ ในนิวยอร์กน่ะคนขายของบนทางเท้าเยอะไม่น้อย โดยเฉพาะย่านไทม์สแควร์ที่ฉันเคยพาไปเที่ยวมาหลายครั้ง แต่ทางเท้าเขาจัดระเบียบเรียบร้อยกันดี ไม่อารมณ์ระเกะระกะใครใคร่ค้าค้าใครใคร่ขายขายไปเล้ยอย่างเมืองไทยและอีกหลายเมืองที่กำลังพัฒนา

     ซึ่งก็นั่นแหละนะ จะชี้หน้าโทษคนขายอย่างเดียวก็ไม่ได้ ตราบใดที่ยังมีความยากจน มันก็จะมีปัญหาเช่นนี้อยู่ร่ำไป ใครก็อยากมีร้านรวงสวยๆ เชิดหน้าชูตาทั้งนั้น แต่พอมันจน ทางออกมันก็มีไม่มากไปกว่าการรุกล้ำทางเท้าวางของขายแบบคนเห็นแก่ตัวนี่แหละ อยู่ที่ทางการจะจัดระเบียบให้มันเดือดร้อนคนเดินถนนให้น้อยที่สุดเท่านั้นเป็นรับกันไหว

     แต่วันนี้ฉันจะพาไปเจอ Street Vendors แบบฮาร์ดคอร์ คือไม่ใช่แค่วางขายบนทางเท้าอย่างเดียว แต่ขายกัน ìบนถนนî ให้ตรงความหมาย Street Vendors จริงๆ และเผชิญกับการขายแบบฮาร์ดเซลส์อย่างที่ยากจะหาไหนเทียบทัน เป็นการขายกันแบบต่อหน้าต่อหน้า หายใจรดกันฟืดฟาด ส่งสายตาเว้าวอนเชือดเฉือนกันแบบต้องตายกันไปข้าง เผชิญเสียงเสนอขายที่มีทั้งเว้าวอน เร่งเร้า กดดันไปกระทั่งกรรโชก หรือด่าทอ

     เมืองไทยก็มีบรรดาคนขายพวงมาลัย กับหนังสือพิมพ์ แถวสี่แยกเป็นตัวอย่างของ Street Vendors แบบนี้  ปัจจุบันฉันไม่รู้ว่าพัฒนาไปขายอย่างอื่นมากน้อยแค่ไหน หรือมีจำนวนลดลงหรือเพิ่มขึ้นอย่างไร แต่ฉันเห็นที่เชียงใหม่มีคนเอาของเล่นเด็กมาขายที่สี่แยก และดูเหมือนจะขายได้ดี เห็นรถยนต์ลดกระจกรถลงซื้อกันหลายคัน เข้าใจว่าในรถมีเจ้าวายร้ายตัวน้อยคอยบงการอยู่แจ้วๆ

     

     ที่ฉันจะเอามาเล่าสู่กันฟังนี่คือบรรดา Street Vendors ในเมืองต่างๆ ที่พบเห็นมา ฉันพบว่าเขามีพัฒนาการในการสรรหาสินค้ากันอย่างเกินจะจินตนาการถึง

     อย่างขายบุหรี่ ขายหนังสือพิมพ์ หรือขายผลไม้เป็นกิโลๆ แถวสี่แยกนี่คือว่าเด็กๆ ที่โจฮันเนสเบิร์ก ประเทศแอฟริกาใต้ ที่เพิ่งสูญเสียอดีตประธานาธิบดีเนลสัน แมนเดลา ไป เขาขายกันมานมนานแล้ว

     หรือแถวเมืองโบโกตา ประเทศโคลอมเบีย ฉันก็เห็นเขาขายกระทั่งนกตัวเป็นๆ ยืนขายให้เราตอนรถติดไฟแดงนี่แหละ นกก็ร้องแจ๊กๆๆๆ จะกระพือปีกหนี คนขายก็มือหนึ่งจับนก อีกมือหนึ่งจับขอบหน้าต่างรถเราไว้มั่น ปากก็พูดโฆษณาสรรพคุณนก เสียงรัวเร็วชนิดฟังแล้วเหมือนต้องมนต์ มึนงงไปหมด มือที่ยึดขอบหน้าต่างก็ยึดแน่นหนาเหมือนจะไม่ยอมปล่อยตลอดชีวิต ไฟเขียวแล้วพี่แกก็ยังยึดไว้ ถ้าใครใจอ่อนกลัวว่าเลื่อนรถแล้วจะต้องลากเขาด้วยจึงรีรอ พี่แกก็จะยื้อแล้วโฆษณาขายนกต่อไป

     

     ที่แอฟริกาใต้นี่มีเรื่องคุยเยอะ เพราะเขาขายเยอะ เวลามีบอลโลกเขาก็ขายธงของทีมประเทศต่างๆ ให้แฟนใครแฟนมันเลือกซื้อกันไป คนที่นั่นเขานิยมแสดงออกด้วยธง ด้วยนกหวีด แต่ประโคมโหมแห่กันเช่นนี้ไม่แพ้คนไทย และเครื่องประโคมโหมแห่เช่นนี้มีขายในทุกสี่แยก

     เขาขายธงชาติ เข็มกลัด และที่ขาดไม่ได้คือภาพประธานาธิบดีเนลสัน แมนเดลา ใส่กรอบพลาสติก

     

     เขาจะมากันตอนรถติดไฟแดง หรือตอนรถจะผ่านด่าน หรือรถชะลอตัวในย่านการจราจรติดขัด มากันเป็นล่ำเป็นสัน มากันเป็นกองทัพ กระจายตัวกันอย่างรวดเร็วและครอบคลุมไปยังรถเกือบทุกคัน เสียงเซ็งแซ่โหวกเหวก ฟังไม่ได้ศัพท์ และยิ่งฟังไม่ได้ศัพท์เขาก็จะยิ่งตะโกนให้เราฟังให้ได้ศัพท์จงได้

     ตำรวจเคยพยายามจัดระเบียบหลายที แต่ก็เดินขบวนโวยวายกันจนตำรวจปล่อยให้ขายกันต่อไป

     แอฟริกาและอเมริกาใต้เป็นทวีปที่มีสีสันมาก สีสันและความวุ่นวายมักมาพร้อมกัน รถราไม่เป็นระเบียบ เสียงโหวกเหวก หน้าตาก็ขมึงทึง เขาไม่ค่อยยิ้มนะ แต่เวลาร้องเพลงหรือเต้นรำ เขาจะหลับตาพริ้มมีความสุข

     ที่โคลอมเบียลุงคนหนึ่งในมือหนึ่งถือคันเบ็ด ที่ข้อมือมีสายยางสำหรับรดน้ำต้นไม้พันอยู่ พร้อมแผงที่ชาร์จมือถือหลายรุ่น อีกมือมีแผงบังแดดรถยนต์ ที่รองหลังเวลานั่งเก้าอี้ทำงาน กาวตราช้าง และหนังสือพิมพ์ เวลาปฏิเสธอะไรสักอย่าง แกก็จะเสนออะไรอีกสักอย่างขึ้นมาทันที ประมาณว่ามันต้องมีอะไรสักอย่างที่เราต้องการ เห็นแล้วอัศจรรย์เป็นอันมาก

     ที่จอร์เจีย  ประเทศในยุโรปตะวันออก เขาก็ยืนขายกันข้างถนน ถ้าเป็นผลไม้ก็มีตาชั่งมายืนชั่งกันสดๆ ไม่มีโต๊ะด้วยนะ เพราะถ้ามีโต๊ะจะถูกตำรวจจับ เขาก็ยืนขายโด่เด่อยู่อย่างนั้น ใครก็ไล่ไม่ได้เพราะฉันมีสิทธิ์ยืน

     

     ที่ฟิลิปปินส์เห็นเขาขายที่โกยผง ทำด้วยอะลูมิเนียม เหมือนเมืองไทยขายไม้กวาด ฉันว่าเขาคงขายได้แหละ ไม่งั้นเขาคงไม่ขาย

     ในหลายเมืองเขาขายเครื่องดื่มกระป๋องแช่เย็น ขายดิบดี บางรายมีเบียร์แนมด้วย คนขับรถก็ซื้อกันดื่มอั้กๆๆๆ ตำรวจมองตาปริบๆ เอากับเขาสิ บางเมืองมีขายอ้อยเป็นท่อนๆ (ไม่คั้นนะ) เขาก็ซื้อไปงัดกินกันเสียวฟันพินาศแทน

     มันมีเรื่องขำ ฉันว่าคนไทยคงจะยังจำได้ที่ รถกูเกิลสตรีตวิวเคยมาเจอดีแถวตำบลสะเอียบ อำเภอสอง จังหวัดแพร่ พื้นที่ใกล้จุดที่เขามาดหมายจะสร้างเขื่อนแก่งเสือเต้น ชาวบ้านจับคนขับรถไว้ ชะรอยจะสงสัยว่ามาซุ่มๆ วนเวียนอะไรแถวนี้ บังคับให้คนขับไหว้พระสาบานว่าไม่ได้เข้ามาล้วงความลับ แต่ที่แอฟริการถกูเกิลสตรีตวิวเจอพ่อค้ากลางถนนนี่รุมขายของจนไปไม่เป็น

     พวกเราเจอแล้วขำ ฝรั่งตาน้ำข้าวเจอแล้วงง พวกนี้เปราะบางจริงๆ