| เผยแพร่ |
|---|
ชื่อทั่วไป : Heartleaves moonseed
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Tinospora crispa/Tinospora cordifolia
Family : MENISPERMACEAE
บอระเพ็ด ไม้เลื้อยเถาอ่อน มีตุ่มรอบๆ ใบรูปหัวใจ ชื่อคุ้นหูคนไทยมาแต่โบราณ แม่ลูกอ่อนใช้ทาหัวนม เวลาจะให้ลูกหย่านม หรือใครที่อายุ 35-40 ปีขึ้นไป คงจะเคยโดนคุณครูประจำชั้นลงโทษสถานเบา โดยการให้อมบอระเพ็ดแก้ง่วงเหงาหาวนอนกันมาบ้าง รวมทั้งผู้เขียนด้วย
ทุกวันนี้ยังจำได้อยู่เลย รสชาติตอนนั้นนี่ ขมติดปากหลอนไปหลายวัน นับว่าเป็นกุศโลบายการทำโทษที่ลึกซึ้งมากของบรรพบุรุษไทยเรา ท่านได้แฝงเอาสิ่งดีๆ ไว้ในการลงทัณฑ์ นัยว่าทำโทษด้วยความรักและหวังดีไปพร้อมๆ กัน เนื่องจากในความขมนั้นมีประโยชน์ต่อร่างกายหลายอย่างแฝงอยู่ด้วย
บอระเพ็ดนั้น หาได้ไม่ยาก พบได้ทุกภาคทั่วไทย ตั้งแต่ชายป่าละเมาะ ป่าเบญจพรรณ เชิงเขา จนถึงหน้าผาหินปูนก็พบเจอได้บ่อยๆ เหมือนกัน เถาบอระเพ็ดเมื่อถูกกรีดหรือตัด จะมียางสีเหลืองไหลออกมา รสชาติขมจัด ดอกออกเป็นช่อๆ ตามซอกใบ เป็นดอกชนิดแยกเพศอยู่บนก้านช่อเดียวกัน ประกอบด้วยกลีบรองดอก 6 อัน กลีบดอกอีก 6 อัน มีเกสรเพศเมียอยู่ตรงกลางล้อมรอบด้วยเกสรตัวผู้ 6 อัน ผลกลมๆ เป็นช่อ ดิบๆ สีเขียว พอแก่จวนสุกเปลี่ยนเป็นสีเหลืองส้ม
บอระเพ็ดทุกส่วนใช้ทำยาได้หมด รสขมนั้นมาจากสาร Picroretin เป็นหลัก ซึ่งในความขมปี๋นั้นอุดมไปด้วยสารอัลคาลอยด์ ไกลโคไซด์ กรดฟีโนลิก ฯลฯ ที่มีสรรพคุณทางยามาก สามารถออกฤทธิ์ต้านการอักเสบ/แบคทีเรีย ลดไข้ ลดน้ำตาลในเลือด ทำให้หัวใจสูบฉีดได้ดี บำรุงกำลัง ทำให้เจริญอาหาร ลดอาการร้อนใน
ส่วนในด้านความงาม บอระเพ็ดนั้นยังช่วยทำให้ผิวพรรณดี หน้าใสเด้ง ลดสิวฝ้า ชะลอการเหี่ยวย่น ยับยู่ยี่ ลดความดันโลหิต ดูแลสุขภาพหนังศีรษะ ลดรังแค บรรเทาอาการผมหงอกก่อนวัย แก้กระหาย ลดเสมหะ สำหรับวงการไก่ชน ก็นิยมนำบอระเพ็ดมาหั่นเป็นแว่น ชิ้นเล็กๆ คลุกน้ำผึ้ง หรือตากแห้งบดเป็นผงผสมผงฟ้าทลายโจร ปนกับหัวอาหารให้ไก่ชนกินเพื่อบำรุงกำลังและใช้เป็นยาระบายให้ไก่
ปัจจุบัน ก็มีกลุ่มแม่บ้านทำบอระเพ็ดเชื่อม หรือแช่อิ่ม ออกมาจำหน่ายกันหลายที่ ผู้เขียนเคยเจอที่ตลาดนัด จังหวัดชลบุรี ลองซื้อมากินดู ปรากฏว่า อร่อยมากมายแทบจะไม่เหลือรสขมอยู่เลย ต้องกลับไปหาซื้ออีกเรื่อยๆ เพราะรู้ว่าของเขาดีจริงๆ เถาบอระเพ็ดที่ดีต้องอยู่ในระยะเพสลาด คือไม่อ่อน ไม่แก่ จนเกินไป มีภูมิปัญญาหนึ่งที่อยากกระซิบให้แฟนๆ ลองเอาไปใช้กัน วิธีกินบอระเพ็ดสดไม่ให้ขมนั้นท่านว่า ให้หั่นเป็นท่อนยาว สักหนึ่งองคุลีเคี้ยวไปพร้อมๆ กับมะเขือพวง 1-2 ผล รสชาติที่ว่าขมแสนขมจะหายขมลงไปมาก ก็ไปลองดูกันเองนะครับ
ส่วนอีกสูตรที่น่าสนใจคือ บอระเพ็ดดองน้ำผึ้ง เป็นยาอายุวัฒนะที่เจ๋งมาก ทำกินเองได้ไม่ยาก เลือกเถาบอระเพ็ดขนาดกำลังดี มาหั่นเป็นท่อนๆ พอดีคำ ลอกผิว ผ่าเอาไส้ในออก เอาแต่เนื้อแช่น้ำเกลือผสมน้ำซาวข้าวทิ้งไว้ประมาณครึ่งชั่วโมง ล้างน้ำเกลือออก แล้วนำไปลวกให้ผิวนิ่ม น็อกด้วยน้ำเย็นเพื่อรักษาสีสัน จากนั้นผึ่งลมให้สะเด็ดน้ำ นำไปวางเรียงบรรจุในขวดโหลแก้ว เทน้ำผึ้งแท้ลงไปให้ท่วม อ้อ! เกือบลืมไป น้ำผึ้งนั้นถ้าจะให้ครบสูตรยาสมุนไพรที่ดีควรเอาใส่ภาชนะขึ้นตั้งไฟอุ่นๆ เพื่อไล่น้ำออกให้หมด จึงจะถือว่าดีเยี่ยม ใช้ดองเหล้าหรือแช่ว่านยาสมุนไพรได้ประสิทธิภาพเต็มๆ ดองทิ้งไว้ประมาณ 2-3 เดือน เป็นอันใช้ได้ พร้อมกิน ส่วนจะเตะปี๊บดังไม่ดังอันนั้นไม่ทราบเหมือนกัน ตัวใครตัวเผือกเลือกเตะกันเอาครับ
