มะนาว สามารถนำไปแปรรูปได้หลากหลายรูปแบบ อาทิ น้ำมะนาวเข้มข้น  มะนาวแช่อิ่มตากแห้ง มะนาวดอง แยมมะนาว มะนาวกวนปรุงรส เปลือกมะนาวสามรส เปลือกมะนาวแช่อิ่ม เปลือกมะนาวเชื่อม และนอกจากนี้ มะนาวยังสามารถนำมาแปรรูปเป็นมะนาวผงปรุงรสและมะนาวผงพร้อมดื่ม โดยศูนย์เรียนรู้ชุมชนต้นแบบ กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรโพธิ์ทองพัฒนา ซึ่งดำเนินกิจกรรมแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรที่มีในชุมชนจำหน่ายเป็นรายได้เสริม

ศูนย์เรียนรู้ชุมชนต้นแบบ กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรโพธิ์ทองพัฒนา ตั้งอยู่ที่ตำบลท่าคอย อำเภอท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี เริ่มดำเนินการก่อตั้งและแปรรูป ถนอมอาหารเมื่อปี 2529 ด้วยสมาชิกทั้งหมด 80 คน

คุณชำเลียง เพชรสอน สมาชิกกลุ่ม เล่าให้ฟังว่า กลุ่มเริ่มแปรรูปขิงดองเป็นชนิดแรก โดยจะใช้เวลาว่างจากอาชีพหลักที่ทำ โดยมีเจ้าหน้าที่เข้ามาส่งเสริมและให้การสนับสนุน ทั้งเงินทุนและความรู้ในการแปรรูปที่ได้มาตรฐานและถูกสุขลักษณะ

“หลายหน่วยงานเข้าให้การสนับสนุนสร้างโรงเรือนแปรรูปอาหารที่ถูกหลักสอนการแปรรูปพืชผลทางการเกษตรที่มีปริมาณมากในชุนเป็นอาชีพเสริมที่สร้างรายได้ ซึ่งในช่วงปี 2541 ที่มีการเข้ามาส่งเสริมอาชีพให้กับคนในชุมชน มะนาวเริ่มมีราคาที่ถูก ซึ่งสาเหตุเนื่องจากในพื้นที่อำเภอท่ายาง แทบทุกครัวเรือนปลูกมะนาวไว้บริโภคและจำหน่ายเป็นจำนวนมาก ทำให้ในช่วงที่มะนาวให้ผลผลิต ปริมาณจึงมีมากกว่าความต้องการของคนในพื้นที่และตลาด กลุ่มจึงได้นำมะนาวมาแปรรูปยืดอายุและจำหน่ายเพิ่มขึ้นอีก 1 ชนิด”

กลุ่มเริ่มนำมะนาวมาแปรรูปเป็นมะนาวดอง จำหน่ายเป็นสินค้าโอทอปของชุมชน จากนั้นจึงเริ่มพัฒนามาเป็นมะนาวผงปรุงรสและมะนาวผงพร้อมดื่ม  โดยขั้นตอนและกระบวนการทำได้รับการส่งเสริมจากเจ้าหน้าที่สำนักงานเกษตรอำเภอท่ายาง

คุณชำเลียง เล่าว่า ทั้งตนและสมาชิกกลุ่ม ได้รับการสนับสนุนด้านการแปรรูปพืชผลทางการเกษตรที่มีในชุมชนตลอดเวลา พืชและผลไม้ชนิดไหนที่ออกในฤดูและมีปริมาณมาก นำไปจำหน่ายแล้วได้ราคาถูก จะถูกนำมาแปรรูปเพิ่มมูลค่าสร้างรายได้ให้กับตนและสมาชิกแทน  ซึ่งมะนาวก็เป็นไม้ผลที่กลุ่มได้หยิบขึ้นมาแปรรูปเป็นมะนาวผงปรุงรสและมะนาวผงพร้อมดื่มเพิ่มอีกหนึ่งชนิด

สำหรับกระบวนและขั้นตอนการแปรรูปมะนาวผง คุณชำเลียง บอกว่า ต้องใช้ระยะเวลาและขั้นตอนการทำพอสมควร เนื่องจากต้องใช้เวลาในการทำให้น้ำมะนาวแห้ง (กวน) ซึ่งต้องใช้ระยะเวลานานถึง  4 ชั่วโมง

“ขั้นตอนแรก ให้นำผลมะนาวไปล้างน้ำเปล่า ผ่าคั้นน้ำ จากนั้นนำเอาน้ำมะนาวที่คั้นไปตุ๋นด้วยไอ๋น้ำ ประมาณ 4 ชั่วโมง ซึ่งในช่วงที่ตุ๋นไอ้น้ำอยู่จะต้องมีคนค่อยข้นจนกว่าน้ำมะนาวจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลดำซึ่งเราเรียกว่าน้ำมะนาวเข้มข้น”

หลังจากได้น้ำมะนาวเข้มข้นแล้ว จะนำไปผสมกับน้ำตาลไอซ์ซีง ร่อนผ่านตะแกรง และนำเข้าไปอบในตู้อบ อณุหภูมิ 60 องศา นานถึง 3-4 ชั่วโมง

สัดส่วนสูตรการทำมะนาวผงปรุงรส  เพื่อนำไปปรุ่งอาหาร เช่น ต้มยำ ลาบ ยำ ฯลฯ จะใช้น้ำมะนาวเข้มข้น 2 ขีด ต่อ น้ำตาลไอซ์ซิ่ง 1 กิโลกรัม

ส่วนสูตรมะนาวผงพร้อมดื่ม จะใช้น้ำมะนาว 1 ขีด ต่อ น้ำตาลไอซ์ซิ่ง 1 กิโลกรัม

สำหรับมะนาวผงทั้งสองสูตรนี้ สามารถใช้มะนาวอะไรก็ได้มาทำการแปรรูป แต่ที่เหมาะสมที่สุดคือมะนาวแป้น เพราะมีปริมาณน้ำมาก เหมาะสำหรับที่จะนำมาแปรรูปมากที่สุด

มะนาวผงเมื่อเปิดใช้แล้ว หากบริโภคไม่หมดสามารถเก็บใส่ตู้เย็นได้นาน 5-6 เดือน

ด้านราคาจำหน่าย คุณ ชำเลียง บอกว่า มีราคาเดียวคือ 50 บาท พร้อมดื่ม 1 ถุง บรรจุ 3 ขีด ปรุงรส 1 ถุง 2 ขีด โดยส่วนใหญ่จะออกร้านจำหน่ายตามงานโอท๊อปและงานที่หน่วยงานราชการเชิญชวนให้ไป

ท่านใดที่สนใจ สอบถามข้อมูล ชื้อผลิตภัณฑ์ สามารถติดต่อได้ที่ศูนย์เรียนรู้ชุมชนต้นแบบ กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรโพธิ์ทองพัฒนา ตำบลท่าคอย อำเภอท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี โทรศัพท์  (089) 0812524

ที่มา : เทคโนโลยีชาวบ้านออนไลน์