ฟาร์มเมอร์ แก๊ก “Farmer Gac” คือ แบรนด์น้ำฝักข้าวของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลุ่มฟักข้าว บ้านปลักไม้ลาย ตำบลทุ่งขวาง อำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม ซึ่งมีรสชาติอร่อยกลมกล่อม ล่าสุดยังนำฟักข้าวมาใส่เป็นแคปซูลอีกด้วย

สมาชิกมีหลายจังหวัด

คุณสรินทร์ญา เล่าว่า กลุ่มก่อตั้งขึ้นเนื่องจากเอกชนแนะนำให้ปลูกฟักข้าว เมื่อประมาณปี 2552-2555 โดยรับซื้อในราคาประกัน ต่อมาเอกชนรายนั้นเกิดปัญหาด้านการเงินเลยไม่ได้เข้ามารับซื้อ ทำให้เกษตรกรผู้ปลูกฟักข้าวรวมกลุ่มกันขึ้นมา ปัจจุบันมีสมาชิกเกือบ 100 คน มีเนื้อที่ปลูกประมาณเกือบ 300 ไร่ ซึ่งสมาชิกจะแบ่งเป็นกลุ่ม เช่น กลุ่มราชบุรี กลุ่มกาญจนบุรี และจังหวัดใกล้เคียงที่มีพื้นที่ปลูกที่เหมาะสม พอรวมกลุ่มกันแล้ว เกิดปัญหาทางด้านการตลาด เพราะฟักข้าวในระยะเริ่มต้น คนยังไม่รู้จัก รู้แต่ว่ามีงานวิจัยของคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ พบว่ามีประโยชน์ มีไลโคปีนสูงกว่ามะเขือเทศ 12 เท่า

คุณสรินทร์ญา บอกว่า ส่วนตัวปลูกฟักข้าวไม่มากมีแค่ไร่กว่า ส่วนพื้นที่ของเกษตรกรรายอื่นๆ ก็ปลูกแค่คนละ 1-2 ไร่ ซึ่งฟักข้าวในเมืองไทยมี 4 สายพันธุ์ คือ ลูกกลม ลูกรี ลูกหนามเกลี้ยง และรูปทรงหยดน้ำ ฟักข้าวสามารถปลูกได้ทั่วประเทศ และพบได้ในป่า ในเวียดนามก็มีปลูกและมีลูกขนาดใหญ่กว่าของไทย ซึ่งทางเวียดนามระบุว่ามีไลโคปีนมากกว่าของไทยถึง 70 เท่า และทราบว่าทางเวียดนามเองก็มีซื้อเมล็ดพันธุ์บ้านเราไปปลูกด้วย

เธอว่า กลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลุ่มฟักข้าว บ้านปลักไม้ลาย จะได้รับการส่งเสริมจากหน่วยงานภาครัฐ แต่ก็ไม่ได้ทราบว่าสายพันธุ์ไหนที่ให้เยื่อมาก นอกจากนี้ ยังประสบปัญหาเหมือนกันว่า บางครั้งปลูกไปแล้ว ไม่ค่อยได้ลูกบ้าง หรือลูกเล็กบ้าง เยื่อน้อยบ้าง ทำให้ทางกลุ่มพยายามเข้าไปให้ทางราชการช่วยเหลือในเรื่องของงานวิจัยสายพันธุ์ ซึ่งก็ได้อาจารย์จากมหาวิทยาลัยขอนแก่น ดูแลเรื่องสายพันธุ์ให้ ขณะเดียวกัน ทางมหาวิทยาลัยต่างๆ ก็มีงานวิจัยเรื่องฟักข้าวเยอะ ทั้ง มหาวิทยาลัยมหิดล มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ฯลฯ

“ที่กลุ่มเจอปัญหาที่ต้องศึกษาและต้องระมัดระวัง คือเรื่องต้นฟักข้าวมีตัวผู้และตัวเมีย ถ้าตัวผู้จะออกดอกแต่ไม่ออกลูก แต่มีต้นที่แข็งแรงทนทานกว่าตัวเมีย การสังเกตยังไม่มีใครดูออกว่าต้นไหนตัวผู้ หรือต้นไหนตัวเมีย อย่างต้นตัวผู้มีหน้าที่ให้ผสมเกสร ซึ่งก็มีความจำเป็น ถ้าปลูกแล้วเยอะเกินก็นำตัวเมียมาเสียบ แล้วทิ้งตัวผู้ไปบ้าง เพื่อให้มีการผสมเกสรทางธรรมชาติ”

 

วิธีป้องกันแมลง

ฟักข้าวเป็นเถาไม้เลื้อยเหมือนต้นเสาวรส เหมือนองุ่นที่ต้องมีคานให้เลื้อยได้ และไม่ต้องทึบเกิน ถ้ามีแต่ใบจะไม่ออกลูก ต้องให้น้ำ แต่ต้องไม่แฉะ อาหารพื้นดินก็ให้ปุ๋ยอินทรีย์ปกติ อย่างทางกลุ่ม ทุกแปลงต้องเป็นมาตรฐาน GMP ที่ทางกรมวิชาการเกษตรบังคับ และที่ผ่านมา ทางมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ได้ส่งคนมาดูเพื่อส่งเสริมให้เป็นแปลงปลูกแบบอินทรีย์ เป็นออร์แกนิก ตามข้อกำหนดของกรมส่งเสริมการเกษตร

ในหน้าฝนช่วงที่กำลังติดลูกจะร่วงง่าย เพราะฉะนั้น ต้องบำรุงต้นให้มีสารอาหารเก็บไว้ที่ต้นอย่างเพียงพอ เพื่อให้ลูกแข็งแรง ซึ่งกลุ่มใช้ปุ๋ยอินทรีย์โดยวิธีการหมัก ตามที่มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน มาสอนวิธีการทำเกษตรอินทรีย์ นอกจากนี้ เวลาที่ต้นออกลูกแล้ว ต้องระวังแมลงวันทอง วิธีการป้องกันคือให้นำกระเทียมสดไปหมักในน้ำแล้วมาพ่นสด เพื่อไล่แมลง สมัยก่อนไม่รู้ทางแก้ เสียหายเยอะมาก

เวลานี้ทางกลุ่มคอยให้ความช่วยเหลือเกษตรกรที่เป็นสมาชิก เพื่อดูว่าแปลงของใครมีปัญหาอะไรบ้าง บางแปลงลูกฟักข้าวเป็นลักษณะเนื้อแข็งหมดเลย ไม่มีเยื่อแดง ซึ่งเกิดจากดิน-อากาศ ฉะนั้น ต้องคอยสังเกตดู และต้องค่อยๆ แก้ปัญหาทีละแปลง อย่างบางแปลงใช้ถุงพลาสติกไปสวมคลุมลูก เพื่อป้องกันแมลงมาเจาะหรือมาวางไข่

ฟักข้าวออกเยอะสุดเดือน มิ.ย.

ตั้งแต่เริ่มปลูกต้นกล้าใช้เวลาประมาณ 6-7 เดือนก็เริ่มให้ผลผลิตแล้ว ผลของฟักข้าวในช่วงแรกมีสีเขียว ชาวบ้านทั่วไปที่เห็นฟักข้าวขึ้นในป่าจะนำลูกสีเขียว มาต้ม มาแกง แต่เวลาที่เจอผลสีสุก ซึ่งเป็นสีแดงไม่รู้วิธีทาน แต่สัตว์จะรู้โดยเจาะกินเนื้อแดงข้างใน แล้วคายเมล็ดทิ้ง โดยไม่กินเนื้อข้างๆ พอหลังจากมีงานวิจัยออกมา คนเริ่มรู้ว่าต้องทานที่เยื่อแดง ซึ่งสามารถผ่าลูกออกมาเหมือนกับแคนตาลูป ใช้ทัพพีคว้านเนื้อเยื่อหุ้มเมล็ดสีแดงออกมา แล้วใช้ตะกร้อมือ (ตะกร้อตีไข่) เพื่อให้เมล็ดหลุด จากนั้นนำเยื่อไปปั่นกับน้ำผลไม้ แล้วนำมาต้ม เติมรสตามชอบหรือซื้อน้ำผลไม้ที่ชอบ ผสมใส่เข้าไป สามารถทานได้เลย หรือว่าไปหุงในข้าว จะได้ข้าวเป็นสีส้ม

ย้อนกลับไปเมื่อหลายปีก่อน ในการแปรรูปน้ำฟักข้าวช่วงแรกๆ กลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลุ่มฟักข้าว บ้านปลักไม้ลาย ก็เจอปัญหาเนื่องจากไม่รู้เรื่องด้านการตลาด แต่โชคดีที่ได้รับการสนับสนุนจากทางกรมการพัฒนาชุมชนและกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ให้มาออกบู๊ธขายในงานแสดงสินค้าที่ต่างๆ อย่างเช่นโอท็อป ส่วนหน่วยงานทางเกษตรก็ช่วยเรื่องการแปรรูป

สาเหตุที่น้ำฟักข้าวของกลุ่มนี้อร่อยและมีประโยชน์ต่อสุขภาพนั้น เพราะทางกลุ่มใส่ผลไม้อื่นๆ เข้าไปด้วย อย่างที่คุณสรินทร์ญา แจกแจงให้ฟังว่า กลุ่มเน้นการทำน้ำฟักข้าว โดยผสมกับเสาวรส ที่มีประโยชน์ เมื่อนำไปผสมแล้วรสชาติสามารถเข้ากันได้ รวมทั้งมะม่วงหาวมะนาวโห่ ที่เป็นผลไม้ที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูงด้วยเช่นกันในเรื่องต่อต้านอนุมูลอิสระและมีวิตามินซีสูง โดยนำมาผสมกับฟักข้าวที่ไม่มีรสและมีความเฝื่อนเล็กน้อย

สำหรับส่วนผสมจะมีเยื่อแดงหุ้มเมล็ดของฟักข้าว มะม่วงหาวมะนาวโห่ และเสาวรส ในอัตราส่วน ฟักข้าว 35 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งเป็นส่วนผสมหลัก น้ำตาล 6 เปอร์เซ็นต์ ตอนนี้มีขายที่ร้านโกลเด้น เพลส ร้านสุขภาพสบายใจ ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์ที่เป็นสเตอริไลซ์ สามารถเก็บได้ 1 ปี โดยไม่ต้องใส่สารกันบูด และไม่เติมสี ใส่กลิ่นสังเคราะห์ พยายามทำให้เป็นธรรมชาติ 100 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งก่อนหน้านี้ทางกลุ่มใช้เป็นขวดพลาสติก ไม่สะดวกต่อการขนส่ง

ในส่วนของกำลังการผลิต สามารถผลิตได้ 2,500 ขวด ต่อวัน แม้ฟักข้าวจะออกตามฤดูกาล แต่ทางกลุ่มผลิตได้ตลอด เพราะช่วงที่ลูกฟักข้าวออกต้องเก็บลูกไปเรื่อยๆ ระหว่างเดือนพฤษภาคม เรื่อยไปจนถึงมกราคมปีหน้า แต่จะมากสุดคือเดือนมิถุนายนไปแล้ว ซึ่งฟักข้าวจะออกเยอะมาก แต่ไม่สามารถเก็บเป็นผลสดได้ ต้องเก็บเป็นรูปแบบเยื่อที่จะถูกเก็บในลักษณะแช่แข็ง โดยได้รับการส่งเสริมจากกรมส่งเสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสกรณ์

 

ทำเป็นแคปซูล-สบู่ ครีมอาบน้ำ

อย่างที่เกริ่นไปแต่แรก กลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลุ่มฟักข้าว บ้านปลักไม้ลาย นอกจากจะทำเป็นน้ำฟักข้าวแปรรูปแล้ว ยังทำเป็นแคปซูล ซึ่งเป็นแบบสเปรย์ดรายคือ นำเยื่อแดงไปสกัดทำเป็นสเปรย์ดราย เพื่อบรรจุเป็นแคปซูล โดยไปจ้างผลิต เพราะเป็นเทคโนโลยีขั้นสูง ทางกลุ่มทำเองไม่ได้ 1 แผง ราคา 150 บาท มี 10 แคปซูล ซึ่งเป็นตัวสกัดที่เข้มข้นมาก เพราะว่าผลฟักข้าวไม่สามารถนำมาใช้ได้ทั้งลูก 1 กิโลกรัม ได้เยื่อแดงแค่นิดเดียว ต้องใช้ลูกฟักข้าวเป็นจำนวนตัน เพื่อให้ได้เยื่อแดงแค่ไม่กี่ร้อยโล

ยิ่งนำไปทำเป็นสเปรย์ดรายที่สกัดเข้มข้นยิ่งน้อยลงไปอีก วันหนึ่งทานแค่ 20 มิลลิลิตร ต่อโด๊ส ไม่เกิน 4 แคปซูล ทานอย่างต่ำ 1-2 แคปซูล ต่อวัน เพื่อทำให้ร่างกายไม่ขาดไลโคปีน อันเป็นสารที่จำเป็นต่อร่างกาย โดยเฉพาะผู้ชายที่มีปัญหาในเรื่องของต่อมลูกหมาก