เคยกินยัง?! “สเปรดเมล็ดมะขาม” ไอเดียสร้างมูลค่าของเหลือให้กินได้ ผีมือเด็ก มธ

มะขาม – มะขาม นับเป็นพืชชนิดหนึ่ง ที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจของไทย โดยประเทศไทย ถือเป็นผู้ส่งออกมะขามรายใหญ่ที่สุดในโลก และเป็นผู้ผลิตมะขาม มากเป็นอันดับสองของโลก ซึ่งบริเวณที่นิยมปลูกมะขาม มีทั้งภาคเหนือ ได้แก่ จังหวัดเพชรบูรณ์ แพร่ น่าน ลำปาง พิษณุโลก อุตรดิตถ์ พะเยา , ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ได้แก่ จังหวัดเลย มุกดาหาร นครราชสีมา อุบลราชธานี ชัยภูมิ หนองคาย สกลนคร นครพนม อุดรธานี ขอนแก่น หนองบัวลำภู อำนาจเจริญ และภาคตะวันออก ได้แก่ จังหวัดจันทบุรี และ สระแก้ว ส่วนจังหวัดที่ปลูกมะขามหวานและมีชื่อเสียงมากที่สุดในประเทศ คือ จังหวัดเพชรบูรณ์

ส่วนใหญ่มะขามของไทย มักจะถูกส่งออกในรูปแบบผลิตภัณฑ์ที่เป็นทั้งมะขามสด มะขามเปียก และมะขามแห้ง รวมถึงมะขามแปรรูปต่าง ๆ  ที่ภาคอุตสาหกรรมนำไปแปรรูป ไม่ว่าจะเป็น มะขามหวานอบแห้งไร้เมล็ด, มะขามคลุกน้ำตาล, มะขามแช่อิ่ม หรือแปรรูปเป็นสินค้าจำพวกซอสมะขาม น้ำมะขามเปียก และน้ำมะขามชงดื่ม เป็นต้น

ซึ่งผลิตภัณฑ์มะขามแปรรูปเหล่านี้ ถือเป็นสินค้าที่ทานได้ทุกเพศทุกวัย เหมาะกับเทรนด์รักสุขภาพที่กำลังมาแรงและมีการเติบโตของตลาดอย่างต่อเนื่อง เนื่องจากมะขามหวานมีคุณประโยชน์มากมาย เป็นยาระบายอ่อนๆ ตามธรรมชาติ หวานธรรมชาติไม่ต้องใส่น้ำตาล ไฟเบอร์สูง ทั้งมีประโยชน์และทานเพลิน

นายพศวีร์ เจียไพบูลย์, นายฉัตรวุฒิ สุรฤกษ์, นางสาวจันทกานต์ เกิดกัน, นางสาวณิชกานต์ พุทธิเสาวภาคย์, นางสาวฐิติรัตน์ พุ่มจันทร์ และนางสาวปรีญานุช เห็นแสงหงษ์ กลุ่มนักศึกษาชั้นปีที่ 4 สาขาวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการอาหาร (FOOD SCIENCE AND TACHNOLOGY PROGRAM) คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (มธ.) มองเห็นช่องทางการนำเมล็ดมะขามที่เหลือทิ้งจากกระบวนการแปรรูป ไปต่อยอดให้เป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ ที่ช่วยสร้างมูลค่า จึงได้คิดค้นและสร้างสรรค์ผลงาน “ผลิตภัณฑ์ TAM-MY (ผลิตภัณฑ์เลียนแบบเนยถั่วจากเนื้อเมล็ดมะขาม)” หรือสเปรด (Spreads) สำหรับใช้รับประทานคู่กับขนมปัง ที่ทุกคนสามารถทานได้ ถือเป็นการเพิ่มมูลค่าการเติบโตของมะขามได้อีกช่องทางหนึ่ง

จุดเริ่มต้นของการทำผลิตภัณฑ์ TAM-MY (ผลิตภัณฑ์เลียนแบบเนยถั่วจากเนื้อเมล็ดมะขาม)” ทีม TAMSEED ผู้คิดค้นผลิตภัณฑ์ ได้ให้สัมภาษณ์ว่า ได้ไอเดียมาจากการเห็นเมล็ดมะขามที่เหลือทิ้งจากกระบวนการผลิตของอุตสาหกรรมแปรรูปเป็นจำนวนมาก ซึ่งเมล็ดมะขามดังกล่าว หากนำไปจำหน่ายจะได้ราคาเพียงกิโลกรัมละ 2 – 3 บาท เท่านั้น

ด้วยเหตุนี้จึงต้องการนำเม็ดมะขามไปต่อยอดให้เกิดประโยชน์มากกว่าที่เป็นอยู่ อีกทั้งตนเองและเพื่อน ๆ ในทีมกำลังศึกษาในด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการอาหารอยู่แล้ว ก็ทราบว่าปัจจุบัน มีคนที่แพ้อาหารเพิ่มเป็นจำนวนมากขึ้น ไม่ว่าจะ กุ้ง แลคโทสในนม ถั่วลิสง หรือถั่วชนิดต่างๆ ซึ่งปัญหาเหล่านี้ ทำให้ทีมมีความต้องการที่อยากจะคิดค้นผลิตภัณฑ์อาหารที่ทุกคนสามารถรับประทานได้ โดยไม่มีสารก่อภูมิแพ้ หรือที่เรียกว่า “Allergen Free” แต่ก่อนที่จะลงมือทำ ก็ต้องไปทำการสำรวจตลาดมาก่อนว่าเมล็ดมะขามจะสามารถผลิตออกมาเป็นผลิตภัณฑ์อาหารในรูปแบบไหนได้บ้าง และพบว่า ผลิตภัณฑ์ประเภทสเปรด (Spreads) หรือผลิตภัณฑ์ที่ใช้ทาหรือป้ายกับขนมปังหลากหลายแบบ ยังมีช่องว่างและสามารถต่อยอดในการทำธุรกิจในอนาคตได้ จึงได้พัฒนาออกมาเป็นผลิตภัณฑ์เลียนแบบเนยถั่วจากเนื้อเมล็ดมะขาม โดยใช้เมล็ดมะขามจากอุตสาหกรรมแปรรูปของจังหวัดเพชรบูรณ์ โดยไม่จำกัดสายพันธุ์ของมะขาม

ในด้านขั้นตอนการผลิต เริ่มต้นจากการบดเมล็ดมะขามให้เป็นแป้ง แล้วนำไปร่อน ก่อนนำมาผสมกับส่วนผสมต่าง ๆ ให้เกิดรสชาติ จากนั้นทำการบรรจุร้อน (Hot Filling) และฆ่าเชื้อด้วยวิธีพาสเจอร์ไรซ์ (Pasteurization) จนออกมาเป็นผลิตภัณฑ์ TAM-MY ผลิตภัณฑ์เลียนแบบเนยถั่วจากเนื้อเมล็ดมะขาม ทั้งนี้ TAM-MY มาพร้อมกับคุณประโยชน์มากมาย โดยเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีไฟเบอร์สูง ไขมันต่ำ ไม่มีคอเลสเตอรอล และเป็นผลิตภัณฑ์ Allergen-Free ซึ่งเหมาะกับกลุ่มนักเรียน นักศึกษา คนที่รักสุขภาพ และกลุ่มคนที่แพ้อาหารที่ประกอบด้วยสารก่อภูมิแพ้ เช่น ถั่วลิสง นม เป็นต้น อีกทั้งรสชาติจะมีความคล้ายกับเนยถั่ว เนื่องจากมีกลิ่นหอมเหมือนถั่วลิสง แต่ความมันจะน้อยกว่าเนยถั่วทางการค้า เพราะมีไขมันต่ำกว่าผลิตภัณฑ์เนยถั่วทางการค้าประมาณ 6 – 7 เท่า

อย่างไรก็ตาม นวัตกรรมดังกล่าวได้สะท้อนให้เห็นถึงศักยภาพของนักศึกษา และทีมคณาจารย์ของคณะวิทยาศาสตร์ฯ มธ. ที่มุ่งเน้นผลิตและบ่มเพาะนักวิทยาศาสตร์รุ่นใหม่ ให้กล้าคิด กล้าพัฒนานวัตกรรมอย่างสร้างสรรค์ และไม่ปิดกั้นศักยภาพ ผ่านการเรียนการสอนแบบ SCI+BUSINESS ที่เน้นการผสมผสานความรู้ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี กับแนวคิดของผู้ประกอบการ(Entrepreneurial mindset) เข้าด้วยกัน จนสามารถนำไปพัฒนาผลิตภัณฑ์นวัตกรรมที่มีศักยภาพในการต่อยอดเป็นธุรกิจหรืออาชีพที่ทำเงินได้ในอนาคต ตอบโจทย์ความต้องการของเทรนด์โลกที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วอีกด้วย

สำหรับผู้สนใจนวัตกรรมอาหาร “ผลิตภัณฑ์ TAM-MY (ผลิตภัณฑ์เลียนแบบเนยถั่วจากเนื้อเมล็ดมะขาม)” สามารถติดต่อสอบถามหรือขอรับคำปรึกษาได้ที่ สาขาวิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการอาหาร (DEPARTMENT OF FOOD SCIENCE AND TECHNOLOGY) โทรศัพท์  0-2564-4440-59 ต่อ 2550 หรือสอบถามเพิ่มเติมที่ งานบริการการศึกษา คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มธ. ศูนย์รังสิตโทรศัพท์ 0-2564-4440 ต่อ 2002, 2020, 2045 เว็บไซต์ www.sci.tu.ac.th หรือแฟนเพจ www.facebook.com/ScienceThammasat