กระจับเขาควาย เป็นพืชน้ำ มีหัวอยู่ใต้น้ำ ลำต้นโผล่บนผิวน้ำคล้ายบัว ส่วนหนึ่งหยั่งลึกยาวลงดิน

ให้ผลออกตามข้อปล้อง ลักษณะคล้ายเขาของกระบือ (เขาควาย)

นิยมนำมาต้มรับประทาน

คุณสุนัน พละเจริญ ยังสมาร์ทฟาร์มเมอร์ เกษตรกรผู้ปลูกกระจับ ที่อ.ศรีประจันต์ จ.สุพรรณบุรี เล่าว่า  กระจับเป็นพืชที่ปลูกได้ทั่วทุกภาคของประเทศ ที่มีน้ำท่วมขังตลาดทั้งปี  ปัจจุบันมีปลูกมากในแถบภาคกลาง  โดยเฉพาะที่ ชัยนาท สิงห์บุรี อ่างทอง  อุทัยธานี สุพรรณบุรี

กระจับปลูกไม่ยาก แต่ต้องเอาใจใส่  ไม่มีปัญหาเรื่องน้ำท่วมหรือแล้ง เนื่องจากอยู่ในน้ำอยู่แล้ว มีน้ำแค่เพียง 60 เซนติเมตร ก็อยู่ได้แล้ว ที่สำคัญ ยังปลูกขายฝัก หรือขายต้น ทำเป็นไม้ประดับได้อีกด้วย

“กระจับให้ผลผลิตดี แต่ไม่แนะนำให้ปลูกกระจับอย่างเดียวตลอดไป เพราะพื้นที่ที่มีน้ำขังตลอด ไม่นานจะเกิดสาหร่าย ซึ่งเป็นปัญหาในการปลูกกระจับ  จริงๆ ควรปลูกในพื้นที่นาสลับ หรือ ควบคู่กับการทำนา  โดยการทำนากระจับ มักจะเริ่มดำในช่วงต้นเดือนกรกฎาคม และเก็บผลผลิตในเดือนตุลาคมของทุกปี” คุณสุนัน เล่าให้ฟัง  และได้เล่าให้ฟังถึงรายละเอียดต่างๆ อีกดังนี้

ขั้นตอนการปลูก

วิธีการ เหมือนกับการดำนา  เอายอดพันธุ์มาดำ

โดยนำยอด 1-2 ยอด ฝังลงไปในพื้นดิน

ระยะห่างระหว่างต้นและแถว (1.1 x 1 เมตร // พื้นที่ 1 ไร่ = 1,000 กอ)

และหลังจากปลูก 1 สัปดาห์  ใส่ปุ๋ยสูตร  24- 8- 8

ต้นกล้าเริ่มตั้งตัวและทอดยอด

จากนั้นให้เริ่มเติมน้ำเข้าแปลงเป็นระยะๆ (น้ำคลอง  ค่า pH 6.5-7.0) จนระดับความสูงขั้นต่ำ 60 เซนติเมตร

พอต้นแข็งแรงเริ่มแตกกอและตั้งยอด บำรุงด้วยปุ๋ยเคมีสูตร  24-8-8 อีกครั้ง

ร่วมกับปุ๋ยน้ำหรือสารสกัดสมุนไพร  ฉีดพ่นทางใบ ทุกๆ 15-20 วัน

 

การลงทุน

สำหรับพื้นที่ 1 ไร่  ใช้เงินลงทุน 4,000-6,000 บาท (ค่าต้นพันธุ์ ค่าปุ๋ย ค่าแรง)

เมื่ออายุต้นครบ 4 เดือน จะเริ่มเก็บผลผลิตชุดแรก  โดยต้นกระจับ 1 กอ จะให้ผลผลิต 2-3 ฝัก

เฉลี่ย 1,000 – 1,200 กิโลกรัม/ไร่

ส่วนการขาย ขายให้กับแม่ค้าในพื้นที่ ที่ไปต้มขาย หากจะเข้าโรงงาน ต้องผ่านพ่อค้าคนกลาง ซึ่งโรงงานที่ว่า อยู่ที่จังหวัดกาญจนบุรี  ใช้เปลือกสกัดเป็นยา  นอกจากนี้ มีบางส่วนส่งร้านขนมหวาน

 

พื้นที่ปลูกในปัจจุบัน

ปัจจุบัน พื้นที่ปลูก ที่ตำบลศรีประจันต์  มีปลูกประมาณ 100-200 ไร่ ก็ขยับสลับไปเรื่อย ในอดีตทำกันบ้านละ 1-2 ไร่ พอใช้พื้นที่ให้เกิดประโยชน์ แต่ปัจจุบัน ปลูกในเชิงการค้ากันมากขึ้น

“นี่เราไปดีล กับสำนักงานอุตสาหกรรมภาค 8 ในการผลิตแป้งกระจับ หรือจะนำไปทำเป็นแป้งอะไรได้บ้าง ซึ่งหากมีการแปรรูปได้ ก็จะสามารถมีช่องทางการขายได้มากขึ้น”

รายได้

ผลผลิตต่อฤดู หากมีการผลิตในช่วงเดือนพฤษภาคม ถึงมิถุนายน จะเสี่ยงโดนฝน แต่จะได้ราคาดี กก.ละ 18-20 บาท

ถ้าปลูกช้าไปกว่านั้น ราคาจะตกมาที่ 11 บาท/กก.

เช่น ใน 1 ไร่ ได้ 1,000 กก. ราคา กก.ละ 18 บาท ก็จะได้ 18,000 ต่อไร่

ตอนนี้มีเรื่องการขายยอดสวยงามเข้ามาอีก 1 ยอด 1 บาท -1.20 บาท สามารถทำยอดขายได้อีก ฉะนั้น 1 ไร่ ผลผลิตเกือบๆ 20,000 บาท ต่อรอบการผลิต

 

การเก็บผลผลิต  กระจับอ่อน มีสีน้ำตาลอ่อน  กระจับแก่ มีสีน้ำตาลเข้ม คนเก็บมือใหม่  ใช้วิธีกดเขา ถ้าเขาแก่ แข็ง ไม่หัก หากนำไปต้มกิน ต้องใช้กระจับแก่ แข็งๆ

 

ขอบคุณข้อมูลดิบและภาพประกอบ คุณอภิวัฒน์ คำสิงห์