| เผยแพร่ |
|---|
เปลี่ยนกองขยะ เป็นสวนผัก! แนวคิดสร้างสวรรค์เล็กๆ ในเมือง ของอดีตมนุษย์เงินเดือน
การถูกเลย์ออฟจากงานประจำ ใช่ว่าแย่เสมอไป หากมองในอีกมุม มันคือ “โอกาส” ให้เราได้ลองทำสิ่งใหม่ๆ ทำในสิ่งที่รักที่ชอบ โดยไม่ต้องรอเวลาหลังเลิกงาน หรือรอนานไปถึงวัยเกษียณ
เช่นเรื่องราวของ คุณโพธิ์-ดร.พสุธ รัตนบรรณางกูร ผู้เริ่มต้นออกแบบชีวิตใหม่หลังถูกเลย์ออฟจากงาน ด้วย 3 ความต้องการคือ การพักผ่อนให้เพียงพอ การฝึกนั่งวิปัสสนา และใกล้ชิดธรรมชาติ จนเขาสามารถสร้าง From Farm to Fork-Bangkok สวนผักในเมืองบนพื้นที่ 60 ตารางวา ที่เป็นทั้งสวรรค์เล็กๆ และหลุมหลบภัยจากความวุ่นวายภายนอก อีกทั้งยังมีธุรกิจส่วนตัวที่สามารถทำมาเลี้ยงชีพควบคู่กันไปได้
วงแผนชีวิต และทำในสิ่งที่รัก
ชีวิตของคุณโพธิ์ เดินตามแบบแผนชีวิตคนทั่วไป เมื่อเรียนจบปริญญาเอก ด้านวิศวกรรมเคมีที่อเมริกา ก็ได้ทำงานต่อในบริษัทยาที่บอสตันนานถึง 3 ปี จากนั้นได้เดินทางกลับเมืองไทยมาทำงานให้บริษัทเดิมอีก 5 ปี
แต่การทำงานในบริษัทต่างชาติ ใช่ว่ามั่นคง เมื่อวันหนึ่งเขาถูกเลย์ออฟจากงาน นั่นอาจเป็นเรื่องน่าเศร้าและน่าตกใจสำหรับใครหลายคน แต่สำหรับคุณโพธิ์มองเป็นโอกาสดีให้เขาได้เริ่มวางแผนชีวิตใหม่ ทำในสิ่งที่อยากทำ โดยไม่ต้องรอเวลาหลังเลิกงาน หรือรอนานวัยเกษียณ ซึ่งกว่าจะถึงเวลานั้นก็อาจนานเกินไป
“ผมกลายเป็นคนไม่มีงานทำ และไม่เคยทำงานกับบริษัทไหนในเมืองไทย มันง่ายมากที่ผมจะกระโดดเข้ามาอยู่ในวงจรมนุษย์เงินเดือนอีกครั้ง อาจไม่ได้ทำงานที่ตัวเองรัก แต่ได้เงิน แล้วเอาเวลาว่างมาทำสิ่งที่รัก หรือรอทำทีเดียวหลังเกษียณ ซึ่งผมไม่อยากทำแบบนั้น ผมอยากทำสิ่งที่รักไปพร้อมๆ กับการทำมาเลี้ยงชีพ
ผมเริ่มวางแผนชีวิต จาก 3 ความต้องการ หนึ่ง คือการนอน ไม่ได้นอนเพราะขี้เกียจ แต่นอนให้ได้ 8 ชั่วโมงเพื่อให้ร่างกายได้รีชาร์จ สอง ฝึกนั่งวิปัสสนา เพื่อออกกำลังกายจิตใจ ทำให้เป็นไลฟ์สไตล์ทุกวัน 1 ชั่วโมงตอนเช้าและก่อนนอน และข้อสาม คือ ใกล้ชิดธรรมชาติ ผมเป็นคน Introvert ชอบอยู่กับตัวเอง เมื่อไหร่ต้องเจอผู้คน สังสรรค์ หรือรองรับอารมณ์คนอื่นที่เหวี่ยงไปมาแล้วจะรู้สึกหมดแรง
เมื่อนำความต้องการของผมมารวมกันแล้ว มนุษย์เงินเดือนไม่ใช่คำตอบ ตัวเลือกที่เหลืออยู่จึงมีแค่ธุรกิจส่วนตัว และต้องเป็นธุรกิจที่ทำให้ผมมีเวลามากพอได้ใช้ชีวิตในแบบที่อยากใช้ ผมเลยตั้งบริษัทขึ้นมาเมื่อ 8 ปีที่แล้ว เกี่ยวกับผลิตภัณฑ์อาหารเสริมและสกินแคร์ โดยไม่มีออฟฟิศ และให้พนักงาน เวิร์กฟรอมโฮม ถึงปัจจุบัน
ประจวบเหมาะ ข้างบ้านประกาศขายที่ขนาด 60 ตารางวา มาค้นพบทีหลังว่าเจ้าของเดิมใช้เป็นที่ทิ้งขยะ มีเศษขยะสะสมเป็นสิบๆ ปี ผมต้องจ้างรถแบ็กโฮมาเคลียร์พื้นที่ ขนออกไปอยู่หลายคัน แล้วถมดิน ทำรั้วให้เป็นสัดส่วน ตอนแรกนั่งคิดว่าจะทำอะไรดี ด้วยผมจบวิศวกรรมเคมี และเคยทำงานในบริษัทยา ทำให้รู้ว่า สังคมไทยมีการใช้สารเคมีเยอะมาก โดยเฉพาะภาคเกษตรกรรม
ในอเมริกาหรือยุโรป สาเหตุการเสียชีวิตอันดับหนึ่งคือ โรคหัวใจ แต่ประเทศไทย สาเหตุอันดับหนึ่งคือ โรคมะเร็ง ผมกังวลมาก ไทยเป็นประเทศไม่ใหญ่มาก แต่นำเข้าสารเคมีกำจัดศัตรูพืชอันดับต้นๆ หลายตัวเป็นยาชนิดดูดซึม ต่อให้ล้างดียังไงก็ไม่ออก การที่เราไปซื้อผักออร์แกนิกในห้าง ราคาแพง แต่ตรวจแล้วก็ยังพบสารเคมีตกค้าง ยอมจ่ายแพงแต่ไม่ได้การันตีว่าเราจะปลอดภัยจากสารเคมี
ถ้าเราป่วยเป็นมะเร็งขึ้นมา ค่าใช้จ่ายเป็นล้านๆ มากกว่าเงินซื้อผักอีก แต่ไม่ใช่ว่าปลูกผักกินเองแล้วไม่เป็นมะเร็ง มันมีหลายปัจจัย แต่อย่างน้อยการที่เราปลูกผักก็ช่วยลดการซื้อผักข้างนอกได้เยอะ เลยตัดสินใจเนรมิตพื้นที่เป็นสวนผัก
นอกจากมีผักทาน ผมยังหวังลดค่าหมอในอนาคต ทั้งหมอด้านสุขภาพจิต หมอด้านสุขภาพกาย เพราะสวนผักนี้ไม่ใช่แค่แปลงผักธรรมดา แต่เป็นที่สำหรับผ่อนคลาย ออกกำลังกาย เป็นสวรรค์เล็กๆ ในเมือง ที่ผมพยายามออกแบบพื้นที่ให้เหมาะสม มีมิติของสีจากดอกไม้ มีโต๊ะนั่งพักผ่อน” คุณโพธิ์เล่าถึงจุดเริ่มต้นให้ฟังอย่างละเอียด
ออกแบบสวนผัก สวรรค์เล็กๆ ในเมือง
บนพื้นที่ 60 ตารางวา กว่าจะจัดสรรให้เป็นสวรรค์ในเมืองได้อย่างที่เห็นเช่นนี้ไม่ใช่เรื่องง่าย ย้อนไปเมื่อ 8 ปีที่แล้ว คุณโพธิ์ไม่มีความรู้เรื่องการปลูกผัก เขาจึงต้องหาแหล่งเรียนรู้จากเกษตรกรตัวจริง จนได้รู้ว่าการปลูกผักไม่ยาก แค่ต้องมีดินที่ดี แดด และน้ำที่พอเหมาะ
“อย่างที่บอก ผมเปรียบสวนผักแห่งนี้เหมือนสวรรค์เล็กๆ และหลุมหลบภัยจากความวุ่นวายภายนอกและเรื่องเครียดต่างๆ เดินเข้ามาแล้วจะได้ยินเสียงนกร้อง เห็นผักสีเขียว ดอกไม้สีสันสดใสช่วยฮีลใจเราได้ ผมจึงเริ่มสร้างแปลงผักโดยใช้อิฐประสานวางเรียงแทนที่จะก่อขึ้นมา มันทำให้การปรับเปลี่ยนรูปแบบแปลงง่ายขึ้น
และได้เรียนรู้ว่าไม่ควรปลูกผักเต็มพื้นที่ แต่ควรแบ่งโซนชัดเจน เช่น โซนเก็บอุปกรณ์ พวก กระถาง เสียม จอบ ไม่ใช่วางระเกะระกะ โซนเพาะกล้า เพราะการเพาะต้นอ่อนจะทำให้มีผักทานต่อเนื่อง โดยเพาะทุก 2 อาทิตย์
โซนหมักดิน ดินเป็นหัวใจสำคัญในการปลูกผัก ด้วยอยากประหยัดเงิน ผมเลยเอาเศษใบไม้จากสวนในบ้าน และขอเพื่อนบ้านเวลาตัดแต่งต้นไม้ มาเข้าเครื่องบด คลุกมูลวัวเป็นปุ๋ย หรือแม้แต่เศษอาหารในบ้านก็นำมาหมักเป็นปุ๋ยด้วย และอีกโซนสำคัญคือ โซนชมสวน หลังจากเหนื่อยมาทั้งวัน ก็ต้องมีที่นั่งพัก กว่าจะครบวงจรขนาดนี้ ต้องใช้เวลา”
“ผักในสวนผมเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา อยู่ที่ว่าสนใจอะไร ทานอะไร ฤดูกาลไหน ตอนแรกปลูกทุกอย่างที่ชอบ อาจจะเป็นผักแปลกๆ สวยๆ แต่สักพักพบว่า สวยแต่รสชาติไม่อร่อย ตอนหลังจึงปลูกที่กิน กินที่ปลูก เช่น ผักสลัด ผักกาดขาว ถั่วฝักยาว แตงกวา กะเพรา โหระพา และมีมุมต้มยำ ข่า ตะไคร้ ใบมะกรูด มะนาว พริก หรือใบชะพลู ตำลึงหวาน ขิง มะรุม เป็นต้น”
อาจดูเหมือนว่า From Farm to Fork-Bangkok ลงตัวแล้ว แต่คุณโพธิ์มองว่ายังไม่สมบูรณ์ เขายังอยากมีโต๊ะสำหรับล้างผัก และเตาบาร์บีคิวเพิ่มเติม ซึ่งนั่นคือเรื่องของอนาคต
เทคนิคการปลูก ให้ผลิดอกออกผลสวยงาม
ผลผลิตในสวนผักของคุณโพธิ์ เรียกว่าเติบโตสวยงาม ไม่ว่าจะมองด้วยตาเปล่า หรือมองผ่านเลนส์กล้อง ก็ยังสวยไม่เปลี่ยน ซึ่งเทคนิคการปลูกให้ผลิดอกออกผลสวยงามเช่นนี้ คุณโพธิ์ อธิบายว่า มีแค่ 2 สิ่งสำคัญ
สิ่งแรกคือ ดิน ต้องเลี้ยงดินให้ดินเลี้ยงพืช ดินดี ผักจะแข็งแรง แมลงจะไม่มารบกวน โรคจะน้อย ดังนั้น ต้องทำดินให้อุดมสมบูรณ์ คุณโพธิ์ใช้วิธีการหมักดินจากเศษอาหารในบ้าน เช่น น้ำแกง ผัก ผลไม้ที่มีน้ำ แทนที่จะนำไปทิ้ง ก็นำมาใส่ในบ่อที่ล้อมด้วยตาข่ายพลาสติก เกลี่ยให้ระดับเท่ากัน แล้วตามด้วยของแห้งเพื่อลดกลิ่น เช่น ใบไม้ เศษกระดาษ แกลบ ฟาง เรียงสลับกันเป็นขนมชั้นไปเรื่อยๆ
ซึ่งการหมักดินเช่นนี้ ทำให้มีสารอาหารครบถ้วน โดยเพจที่นำมาประยุกต์ใช้ได้ดีคือ ห้องเรียนปุ๋ยหมักแบบไม่พลิกกอง แม่โจ้
สิ่งสำคัญอย่างที่สองคือ การสร้างระบบนิเวศที่ดี หลายคนอาจโฟกัสแค่การปลูกผักอย่างเดียว เมื่อแมลงบินมาเหมือนบินมาเจออาหารบุฟเฟต์ วิธีการสร้างระบบนิเวศ คือต้องปลูกพืชผักให้หลากหลาย เช่น ผักสลัด ผักสวนครัว ไม้ยืนต้น ดอกไม้ สมุนไพร
และ ไม่ใช้ยาฆ่าแมลง แม้จะมีทั้ง แมงมุม ตะขาบ ผึ้ง ผีเสื้อ ตัวต่อ แต่สิ่งมีชีวิตเหล่านี้จะควบคุมกันเอง ตกค่ำจะเห็นคางคกมากระโดดบนแปลงตามกอผักคอยกินหนอน แมงมุม ตัวต่อ มาช่วยล่าหนอน ค้างคาว ช่วยจับตั๊กแตน จึงเหมือนมีคนมาช่วยคุมแมลงศัตรูพืชตลอด 24 ชั่วโมง
และนี่คือ วิธีการทำสวนผักในเมืองสไตล์คุณโพธิ์ จนทำให้ From Farm to Fork-Bangkok กลายเป็นสวนผักที่สวยงาม มีผลผลิตมาปรุงอาหารในครัวเรือน และมีเหลือแบ่งเพื่อนบ้าน โดยไม่ได้นำจำหน่าย
หากใครอยากเริ่มปลูกผักเช่นนี้ คุณโพธิ์แนะนำให้หาความรู้ด้วยการเรียน เพราะการเสียเงินไปกับการลองผิดลองถูกนั้นอาจมากกว่าเงินที่จ่ายค่าเรียน และอาจเสียเวลาจนเกิดความท้อและล้มเลิกไป
และใครที่ยังไม่แน่ใจว่าชอบปลูกผัก การเรียนจะทำให้รู้จักตัวตนมากขึ้นว่าชอบ หรือไม่ชอบอะไร และถ้ามั่นใจแล้วว่าอยากปลูกผัก การเริ่มฝึกหมักดินก็ทำได้พร้อมๆ กับการเรียน
หมายเหตุ : เผยแพร่ครั้งแรกเมื่อ 9 เม.ย. 2023
