ย่างกุ้ง เมืองหลักของพม่านั้นไม่มีมอเตอร์ไซค์วิ่งเลย เขาว่าไม่ได้รับอนุญาตให้วิ่ง เพราะการจราจรติดขัดหนัก ซึ่งมันก็จริง ย่างกุ้งเป็นเมืองที่การจราจรแน่นหนัก เต็มไปด้วยควัน เสียงแตรและน้ำหมาก

แต่ตำนานกระซิบบอกว่า ที่จริงเพราะแต่ก่อนสมัยทหารครองเมือง (ทุกวันนี้ก็ยังครองนะ ฉันว่า ไม่เชื่อถามป้าซูจีดู) มีลูกนายพลใหญ่ถูกมอเตอร์ไซค์ชน ชะตากรรมของมอเตอร์ไซค์ในย่างกุ้งจึงถึงแก่กัลปาวสานนับแต่นั้น

และนั่นก็พานให้เมืองอื่นในพม่าไม่มีมอเตอร์ไซค์ด้วย เพราะเมื่อในย่างกุ้งขับขี่ไม่ได้ ตลาดก็หายไปค่อนโข ใครจะสั่งเข้ามาขายในเมืองอื่นก็ต้องเจ็บหนัก

อันที่ฉันเรียกว่าบ้านซูจีนี้ หมายถึงบ้านป้าอองซาน ซูจี ขวัญใจคนพม่า บ้านป้าก็อยู่ในย่างกุ้งนั่นเอง เป็นบ้านหลังงามใหญ่โตอยู่ริมทะเลสาบ ในย่านผู้ดีมีอันจะกินของพม่า อยู่ไม่ห่างจากมหาวิทยาลัยย่างกุ้ง ดังนั้น จึงเป็นย่านของคนมีความรู้ครูบาอาจารย์ด้วย บ้านแถวนี้รั้วสูงประตูใหญ่ ไม่มีใครได้เห็นข้างใน

เป็นลักษณะบ้านผู้ลากมากดี คือ ปิดประตูให้แน่น ไม่สนใจใคร ใครอย่ามายุ่งกับฉัน เป็นเช่นนี้ทั้งโลก

เป็นย่านเงียบสงบสวยงามไม่จอแจเหมือนตลาดแถวใกล้เจดีย์สุเล ซึ่งนับเป็นย่านกลางเมือง และนับเป็นย่านที่มีตลาดสารพัน ทั้งตลาดสดของพม่า ตลาดสดของย่านมุสลิม ตลาดสดคนจีน ไปจนถึงตลาดสดของคนอาหรับ

ซึ่งก็ซุกซ่อนอยู่ในซอกซอยที่มีมากมายมหาศาล แต่หาไม่ยาก เพราะถนนเขาตัดเป็นซอยแบบตารางหมากรุก มีเลขเรียกไล่กันให้จำง่าย ซ้ายเลขคี่ขวาเลขคู่ เดินย่างกุ้งเหมือนจะวุ่นวาย แต่จะไม่หลง คือคนปกตินี่ไม่ควรจะหลง ใครหลงควรพิจารณาตนเอง

การตัดถนนและวางผังเมืองเป็นตารางหมากรุกนี้เป็นสมบัติของอาณานิคมมอบให้ ย่างกุ้งนี่เป็นเมืองพี่เมืองน้องของสิงคโปร์เลยนะบอกให้ ออกแบบด้วยคนคนเดียวกัน เกิดขึ้นไล่เลี่ยกัน เคยถูกอังกฤษปกครองและวางรากฐานหลายๆ อย่างไว้เหมือนกัน

ต่างกันอย่างเดียวคือย่างกุ้งถูกปกครองโดยระบอบเผด็จการทหารเกือบ 60 ปี ขณะที่สิงคโปร์ หลุดพ้นจากอาณานิคมอังกฤษมาเป็นตัวของตัวเองเมื่อ 50 ปีก่อน และปกครองโดยระบบพรรคเดียว แต่เป็นพรรคพลเรือน บ้านเมืองจึงเจริญห่างกันจนเกินจะเชื่อว่าเกิดมาพร้อมกันแท้ๆ และอยู่ห่างกันแค่เอื้อมถึง

ย่างกุ้ง ต้องกินกุ้งย่าง หรือที่จริงจะกินอาหารทะเลอะไรก็ได้นะ เพราะย่างกุ้งอยู่ติดทะเล และตั้งอยู่บนปากแม่น้ำขนาดยักษ์ บางช่วงของแม่น้ำกว้างถึง 2 กิโลเมตร ดังนั้น เรื่องความอุดมสมบูรณ์เขาจึงเป็นเลิศ

ย่างกุ้ง จึงมีอาหารการกินบริบูรณ์พูนล้น และราคาไม่แพง ข้าวแกงเขาจานละ 10 กว่าบาท ขนมจีนน้ำยาที่เขาฮิตนักหนาราคาเท่ากัน ขนมหวานข้างทาง 8 บาท ปูผัดผงกะหรี่ในภัตตาคารจานละ 100 กว่าบาท ไปย่างกุ้งจึงเตรียมตัวไปกินให้หนำ อย่าไปอี๊อ๊า ไม่กินนั่นไม่กินนี่ เสียโอกาสเปล่าๆ

ไปบ้านเขา เขาอยู่เขากินอย่างไรเรื่องของเขานะคุณ พึงทำตัวเป็นคนเยี่ยมเยือนที่ดี เข้าใจเขา เคารพเขา อย่ายุ่งเรื่องเขาให้มากนัก อย่าเยอะ เดี๋ยวเขาสลัดโสร่งใส่จะหาว่าไม่เตือน

คนพม่าใจดี แต่เวลาโกรธก็พอตัว ไม่งั้นเขาไม่รบยืดเยื้อกันมาหลายสิบปีหรอก บอกให้

 

ตลาดสดเมืองย่างกุ้ง มีหลายตลาดอย่างที่บอกไป ส่วนใหญ่จะอยู่ไม่ไกลจากเจดีย์สุเล ที่เขาออกแบบไว้ให้เป็นศูนย์กลางของถนนมากมายหลายสาย เหมือนวงเวียนใหญ่ของประเทศทางตะวันตกรวมทั้งปารีส คือไม่ว่าจะมาจากถนนสายไหนก็จะมาเจอวงเวียนเจดีย์สุเล ตลาดสกอตที่คนไทยรู้จักกันดีก็เดินทางเจดีย์สุเลไม่ไกล

ดังนั้น เดินตลาดในย่างกุ้งไม่ว่าจะตลาดไหน จึงหมดหนทางที่จะหลง ใครหลงต้องทบทวนตัวเองอย่างหนัก ที่พูดนี่คือคนไทยชอบบ่นว่าหลง ควรทราบว่าเป็นปัญหาของตนเองไม่ใช่ปัญหาของบ้านเขา

ตลาดที่อยู่ใจกลางเมืองและผู้คนไปจับจ่ายซื้อของมากที่สุด น่าจะเป็นตลาดถนนที่ 26 ตรงไชน่าทาวน์ของเขา ไปไม่ยาก อยู่ไม่ไกลจากเจดีย์สุเล

ข้าวปลาอาหารในตลาดเขาวางขายกับพื้น อาหารข้างทางเขาใช้น้ำล้างจานวันละ 1 กะละมัง คือล้างเวียนกันไป ถ้าจะกินก็อย่าไปมองกะละมังล้างจาน เวลากินข้าวแกงข้างทางเขาบริการน้ำฟรี แต่ใช้แก้วร่วมกัน คือไม่ว่าใครมาจากไหน เขาให้กินแก้วเดียวกันนั่นแหละ ถ้ารับไม่ไหวก็ซื้อน้ำตัวเองเตรียมไว้ แต่ไม่ต้องไปบอกอี๊อ๊าใส่เขา

ถ้ารับไม่ได้ก็ให้ไปนั่งร้านอาหารดีๆ ไปเดินซุปเปอร์มาร์เก็ต ไปกินฟาสต์ฟู้ดอะไรก็ได้ อันนั้นก็อีกมาตรฐานหนึ่ง เหมือนบ้านเราแหละ และเวลาไปตลาดก็อย่าเดินเพลินนะจ๊ะ ดูผู้คนเขาจะแบกหามข้ามไปมา อย่าเกะกะเขา เขารำคาญ เป็นฉันฉันก็รำคาญนะจ๊ะ

ฉันเห็นนักท่องเที่ยวหลายคน คอยแต่จะหาจุดถ่ายภาพ ไม่คิดถึงหัวอกคนค้าขาย เขาต้องเดินเขาต้องแบก หรือบางคนไปยืนมุงหน้าร้านเขาถ่ายนั่นถ่ายนี่ ไม่ซื้อเขาแม้แต่น้อย อันนี้ก็เกินไป

และที่สำคัญ อยู่ย่างกุ้ง จงระวังพิกัดน้ำหมากจงดี คนที่นี่เขายังเคี้ยวหมาก ทั้งหญิงชาย และเขาปรี๊ดๆ น้ำหมากได้เรื่อยๆ และทุกที่ เดินไปไหนมาไหนอย่าทะเล่อทะล่าพรวดพราด อาจเจอน้ำหมากสวน เวลาเดินข้ามถนนก็ใช่จะซอกแซกเข้าข้างรถคันนั้นคันนี้ได้สบายใจนะ เขาปรี๊ดน้ำหมากออกมานอกรถได้ทุกเมื่อ

คนพม่าใจดี มีน้ำใจ พร้อมจะช่วยเหลือทุกครั้งที่เราเอ่ยปาก แต่หน้าตาเขาไม่ค่อยยิ้มนะ หน้าบึ้งๆ แต่อย่าไปเอาอะไรกับเขามาก เขาผ่านความยากลำบากมา อยู่ใต้อาณานิคมอังกฤษมาเป็นร้อยปี เสร็จแล้วเจอเผด็จการทหารเข้าอีกครึ่งร้อยปี

 ขนาดป้าซูจี ที่เคยยิ้มหวานใส่กล้องนักข่าวทั่วโลก พักหลังนี่แกไม่ยิ้มเลย