เดินตลาดวันนี้ไม่ไปไกล ไม่ไปแปลก ไปแบบใกล้ๆ คุ้นๆ นี่แหละ

แต่ก็มีคนไม่เคยไปอีกมากล่ะน่า พวกหนึ่งคือ พวกขี้เกียจตื่นเช้า พวกนี้จะพลาดทั้งใส่บาตรข้าวเหนียวและเดินตลาดเช้าหลวงพระบาง

หลวงพระบาง ตั้งอยู่ริมแม่น้ำโขงและแม่น้ำคาน ซึ่งไหลมาบรรจบกันบริเวณนั้นเรียกว่า ปากคาน เป็นเมืองมรดกโลก คือเขาได้รับการจดทะเบียนเป็นมรดกโลกตรงถนนกลางเมืองสายเดียวนะ ที่มีอาคารบ้านเรือนสมัยโคโลเนียล มีวัดวาอารามสวยงาม รวมทั้งวัดเชียงทองนั่นล่ะ

คือ สภาพแบบนี้ถูกจริตยูเนสโกที่เป็นองค์กรตะวันตก เขาชอบให้มีการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมไว้ ยิ่งเก่ายิ่งดี แต่ถ้าย้อนไปได้แค่สมัยโคโลเนียลคือร้อยกว่าปีมานี่ เขาก็พอใจ

ป้องปากนินทากันว่า อนุรักษ์ไว้ให้คนตะวันตกมาเดินเล่นนั่นแล อันนี้ฉันว่ามีมูล

คนที่เข้าใจว่าหลวงพระบางเป็นเมืองมรดกโลกทั้งเมืองนั้น จึงเข้าใจเสียใหม่ยังไม่สาย

พื้นที่อื่นนอกเหนือจากสองข้างถนนเส้นกลางเมืองแล้ว หาใช่เป็นมรดกโลกไม่ อาคารบ้านเรือนไม่ได้ถูกควบคุมโดยยูเนสโก หากแต่ถูกควบคุมโดยรัฐ

ส่วนอาคารบ้านเรือนบนถนนสายกลางที่พาดผ่านใจกลางย่านริมโขงของหลวงพระบาง จะถูกควบคุมโดยยูเนสโก ใครจะใช้จะปรับแต่งบ้านเรือนอย่างไรต้องได้รับการอนุญาต

 

เรื่องบ้านเรือนที่ต้องใช้ชีวิตอยู่เป็นปกติ แต่มีการควบคุมการใช้การตกแต่งนี่ มันก็มีปัญหาของมันไม่น้อย ฉันเคยนอนบ้านอายุร้อยกว่าปีที่ชิคาโก เป็นบ้านอนุรักษ์สวยงาม ขรึมขลัง แต่หน้าหนาวทรมานร้ายกาจ เพราะระบบทำความร้อนยังเป็นน้ำต้มส่งตามท่อเมื่อร้อยกว่าปีก่อน จะติดเครื่องทำความอุ่นสมัยใหม่เขาก็ห้าม คืออยู่ไปก็เท่ดี แต่ไม่มีความสุขนะฉันว่า

บ้านเรือนหลวงพระบาง ส่วนที่อยู่ภายใต้การควบคุมของยูเนสโกจึงเป็นอะไรไม่ได้มากไปกว่าร้านอาหาร ร้านขายของที่ระลึก เจ้าของเดิมให้คนอื่นมาเช่าเพราะตัวเองดูแลตามมาตรฐานยูเนสโกไม่ไหว

ส่วนโรงแรม เกสต์เฮ้าส์ ที่พักสะดวกสบาย ส่วนใหญ่สร้างใหม่ห่างออกไป ในบริเวณที่เขาไม่ควบคุม

แต่ก็นั่นแหละที่ว่าห่างออกไปนี่ก็เดินถึงกันหมด

หลวงพระบาง มีตลาดเช้า ซึ่งเป็นตลาดที่ซื้อหาอาหารไปกินกันจริงจังของชาวบ้าน กับตลาดกลางคืนซึ่งมีไว้สำหรับนักท่องเที่ยวเป็นหลัก อารมณ์ต่างกันเล็กน้อย เพราะไม่ว่าจะตลาดเช้ากินจริงจัง หรือตลาดเดินเล่นกลางคืน ก็มีนักท่องเที่ยวเดินไปหมด

ฉันว่าตลาดซำเหนือ ซึ่งห่างหลวงพระบางออกไปไม่กี่ชั่วโมงทางถนน ยังอยู่ในสภาพดั้งเดิมกว่า คือหมายความว่าเป็นตลาดเพื่อการกินอยู่ใช้สอยของชาวบ้านจริงๆ เพราะนักท่องเที่ยวเข้าถึงซำเหนือน้อยกว่าหลวงพระบางมาก

ส่วนตลาดที่เวียงจันทน์ ก็เป็นตลาดสมัยใหม่เต็มรูปแบบไปแล้ว ตลาดหลวงพระบางจึงมีเสน่ห์ของตัวเอง จะใหญ่ก็ไม่ใหญ่ เล็กก็ไม่เล็ก จะเฟี้ยวก็ไม่เชิง จะขรึมแบบดั้งเดิมก็ไม่อีก

เอาเป็นว่าเดินสนุก ข้าวของมากมาย ตลาดเช้าก็จะมีอาหารการกินของชาวบ้าน ตั้งแต่ปลาแม่น้ำโขงตัวใหญ่มาก สาหร่ายแม่น้ำโขงสดและตากแห้ง กบ เขียด ผักที่เขาปลูกกันเอง หรือกระทั่งผักนำเข้าจากจีน

อยากให้ช่วยซื้อของชาวบ้าน ตายายลุงป้า ที่จำนวนมากเป็นชาวเขา เขาหาบผักลงจากเขามาแต่เช้ามืด หวังจะขายให้ได้เงินมาจับจ่าย

ขอเถิด อย่ามัวแต่ไปกรี๊ดกร๊าดถ่ายรูปแล้วเดินหนี ไม่ยอมซื้ออะไรจากเขาเหมือนอย่างที่ชอบทำกันจัง

ถ้าซื้อผักซื้อปลาจากตลาด แล้วเอาไปให้ร้านอาหารตามสั่งทำให้ เขาจะยินดี และชื่นชมที่เราช่วยคนของเขา

ส่วนตลาดกลางคืน ฉันจะไม่พูดอะไรมาก มันอารมณ์เดียวกับถนนคนเดินเชียงใหม่ ตลาดนัดจตุจักร ตลาดรถไฟ คือมีสินค้ามากมายหลากหลายละลานตา เพื่อเรียกนักท่องเที่ยวมากกว่าจะขายพวกเดียวกันเอง

คนลาวยังมีรายได้ไม่สูงพอจะซื้อข้าวของเหล่านี้ ตลาดจึงมีแต่คนต่างชาติทั้งหมด พ่อค้าแม่ค้าทุกคนพูดไทยได้ รับเงินไทย และเหมือนจะนิยมคนไทยมากกว่าชาติอื่น

ดังนั้น จงอย่าไปสนุกกับการต่อรองราคาเล็กๆ น้อยๆ ให้ตัวเองรื่นรมย์ แต่เขาอยู่ไม่ได้ ส่วนใหญ่ถ้าเป็นคนไทยเขาก็ไม่เรียกราคามากอยู่แล้ว หรือหากจะต่อก็จงต่อเพื่อซื้อ ไม่ใช่ต่อเล่นๆ ให้เขาเป็นตัวตลก

ฉันเคยเจอคนไทยต่อราคาแบบไร้รสนิยมแบบนี้ แล้วยังพ่นในกลุ่มตัวเองว่า ฉันจะต้องต่อมันให้สุดๆ มันรู้จักฉันน้อยไป

 โดยมีเขาซึ่งฟังภาษาไทยรู้เรื่อง ยืนมองตาปริบๆ