ตลาดเปอร์โตริโก ลูกนอกไส้อเมริกา

ในโลกนี้ยังมีเมืองขึ้นอยู่อีกหลายแห่งนะคุณ อย่างสเปนก็ยังมีเมืองขึ้นอยู่แถวแอฟริกา ใครว่าไม่มีนี่อย่าไปเชื่อทีเดียวเชียว

เปอร์โตริโกนี่เรียกง่ายๆ ก็เป็นเมืองขึ้นของอเมริกา เป็นเขตปกครองพิเศษ เป็นพื้นที่ภายใต้การดูแล คือแล้วแต่จะเรียกกันไป แต่ที่จริงก็คืออยู่ภายใต้การปกครองของอเมริกา มาตั้งแต่ปี ค.ศ.1898 คือร้อยกว่าปีแล้ว

เปอร์โตริโก มีฐานะเป็นดินแดนของอเมริกา แต่ไม่มีฐานะเป็นมลรัฐ แม้พลเมืองราว 3 ล้านกว่าคนของเปอร์โตริโกจะมีสถานะเป็นพลเมืองสหรัฐ แต่ไม่มีสิทธิ์ออกเสียงเลือกตั้งสภาใหญ่ของประเทศ มีแค่สิทธิ์เลือกตั้งผู้ว่าการของตัวเอง แม้จะพยายามเรียกร้องขอเป็นรัฐกับเขาบ้างมายาวนานแค่ไหนก็ตาม เขาไม่ยอม เขาไม่ให้

เปอร์โตริโกเป็นภาษาสเปน แปลว่าเกาะแห่งความร่ำรวย ซึ่งก็คงจะร่ำรวยมิใช่น้อยในยามก่อน เพราะเจ้าอาณานิคมทั้งหลายในยุคล่าอาณานิคม ทั้งฝรั่งเศส ฮอลันดา อังกฤษ แย่งกันครอบครอง แต่ที่ได้ครองยาวนานที่สุดถึง 400 กว่าปีคือสเปน จนทำให้คนที่นี่เป็นคนเชื้อสายสเปนไปเกือบทั้งหมด

เปอร์โตริโกอยู่ในทะเลแคริบเบียน ทางตอนใต้ของแผ่นดินใหญ่อเมริกา เขามีทะเลสวยทรายละเอียด ผู้คนผิวสีน้ำตาล ผู้หญิงสวย ตาคมผมดำขลับ แต่ก็เป็นเขตที่จะเจอพายุถล่มเป็นนิจศีล ล่าสุดก็เพิ่งเจอเฮอร์ริเคน 2 ระลอก บอบช้ำมิใช่น้อย

เมืองหลวงของเปอร์โตริโกชื่อ ซานฮวน (San Juan) เป็นเมืองตากอากาศ มีโรงแรม ร้านอาหาร บาร์ เรียงรายริมชายหาดให้ครึกครื้นกันไม่ยั้ง รายได้สำคัญของที่นี่มาจากการท่องเที่ยว ส่วนใหญ่ก็เป็นคนอเมริกันเองที่มา ส่วนที่เป็นเมืองเก่าของซานฮวนจะเป็นบ้านเรือน ค่ายคูประตูหอรบสมัยหลายร้อยปีก่อน ตอนยังอยู่ภายใต้การปกครองของสเปน ไว้ให้นักท่องเที่ยวได้ดูชมกัน

เปอร์โตริโก ไม่ได้มีเกาะเดียว แต่มีเกาะน้อยใหญ่รวมกันเป็นกลุ่ม ราว 3-4 เกาะ โดยมีซานฮวนเป็นเกาะใหญ่สุด ที่นี่ใช้ภาษาสเปนกับอังกฤษ แต่สเปนเยอะกว่ามาก คนเขาก็มีเชื้อสายสเปน ใช้ชีวิตแนวสเปนมากกว่าจะแนวอเมริกัน อาหารการกินก็ไปแนวสเปนหมด

เวลาเดินตลาดเปอร์โตริโก จึงต้องใช้ตำราเดียวกับเดินตลาดสเปน คือระวังตัวให้มาก และต่อราคาให้ไฟแลบ แต่จ่ายเป็นเงินดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งแปลกโขอยู่

ใครวาดภาพไม่ออกว่าคนเปอร์โตริโก รวมทั้งพ่อค้าแม่ค้าในตลาดเปอร์โตริโกจะหน้าตาประมาณไหน ให้คิดถึงคนเปรู หรือคนอเมริกาใต้ส่วนใหญ่นั่นแหละ

เสน่ห์ของเปอร์โตริโกสำหรับคนต่างถิ่น คือ การเป็นเมืองปลอดภาษี ข้าวของอะไรต่อมิอะไรยังถูก แต่กระนั้นคนเกือบครึ่งของเขายังยากจน และมีปัญหาหนี้สินอีนุงตุงนัง ทั้งประชาชนและตัวรัฐบาลเอง

ฉันว่ามันอาจมีผลจากการศึกษา เขาจัดการศึกษาเอง ไม่ได้ใช้ระบบของอเมริกา ดังนั้น คุณภาพคนของเขายังเป็นรองอเมริกา จำนวนมากยังพูดภาษาอังกฤษไม่ได้น่ะ คิดดู

หลายปีที่ผ่านมานี่เปอร์โตริโกมีปัญหาหนี้สินหนักหนามาก ออกอาการอยากให้อเมริกาแผ่นดินใหญ่มาอุ้ม เหมือนที่เคยอุ้มมาก่อนเมื่อหลายปีก่อนโน้น แต่ก็คงต้องให้ถึงที่สุดก่อนจึงจะได้ลูกพี่มาช่วย คืออเมริกาเองไม่ได้อินังขังขอบอะไรมากนักกับดินแดนนี้ คือมีไว้ก็เท่ดี แต่ไม่ได้คิดจะให้เจริญเทียบเทียมตัวเอง

เวลาเดินตลาดเปอร์โตริโก จึงจะได้เห็นพ่อค้าแม่ค้าหน้าแห้ง ออดอ้อนให้ซื้อสินค้าระรัว และเผลอไม่ได้ เป็นตอดนิดตอดหน่อย เอากำไรหรือหาทางเอาเปรียบตลอดเวลา ต้องระวังตัวแจมิใช่น้อย

แต่ดีที่สินค้าเขาถูก จึงควรซื้อไปเถิด

ส่วนเรื่องเขาตอดนิดตอดหน่อยนั่น ถ้าคนตามอ่านคอลัมน์นี้มานาน จะรู้ว่าฉันก็จะบอกเหมือนที่เคยบอกว่า มันเป็นอาการที่เกิดขึ้นเพราะคนยากจน จนหนักมันก็หน้ามืดได้ ละเมิดความดีความงามไปบ้างได้

เข้าใจเขาหน่อย แล้วจะอยู่กันได้อย่างไม่ต้อง…เกลียดชังกัน