เพื่อนฉันชื่อกายอร์ อยู่ในเมืองคาบูล เมืองหลวงของอัฟกานิสถานเลยเชียว

กายอร์เป็นหนุ่มสำอาง เสื้อผ้าเนี้ยบเรียบระยับ กางเกงเป็นกลีบเป็นสัน รองเท้ามันวับ ไปต่างประเทศด้วยกันสัปดาห์หนึ่ง กายอร์แบกกระเป๋าใบเท่าบ้าน ขณะที่ฉันมีเป้ใบเดียวใส่เสื้อผ้าซ้ำ รองเท้าคู่เดียว เหนียวหนับไปทั้งร่าง

กายอร์สูง 8 ฟุต ทุกฟุตชโลมด้วยน้ำหอม เวลาเดินไปไหนมาไหน กายอร์จะเอามือปัดเสื้อปัดผ้าอยู่ตลอด ทำท่ารังเกียจฝุ่น รังเกียจกลิ่น รังเกียจลมจะทำให้ผมปลิวเสียทรง

ถ้าไม่รักกันจริง ฉันก็จะหมั่นไส้และรำคาญมันมาก แต่ด้วยความเป็นเพื่อน ฉันก็มองกายอร์แบบขำๆ มองแบบเลี้ยงไว้ดูเล่น เขาก็หล่อดี มองเพลินดี

แต่ที่อยากจะถามกายอร์มาก คือ แน่ใจเหรอว่ายูมาจากอัฟกานิสถาน เมืองที่รบรากันไม่หยุดหย่อนมาหลายสิบปี เมืองที่ยากจนข้นแค้น เมืองที่ระเบิดลงรายวัน เอาเฉพาะที่ลงที่คาบูลนี่ก็ระเบิดรายวันเอาเลยจริงๆ

เวลามีข่าวระเบิดลงที ฉันก็ส่งข้อความไปตามหากายอร์ที เอ็งอยู่ไหน เอ็งอยู่ไหน เอ็งเป็นไรเปล่า เอ็งปลอดภัยเปล่า

แล้วกายอร์ก็จะส่งรูปตัวเองยืนโพสท่าเท่จนอยากกระทืบ มายืนยันว่ายังมีชีวิตอยู่ ฉันงงว่ามันไม่รู้สึกรู้สากลัวอะไรมั่งหรือไง

กายอร์ บอกว่า ตอนกลุ่มตาลีบันซึ่งเป็นกลุ่มมุสลิมสุดโต่ง ปกครองประเทศอยู่เกือบ 10 ปีนั้น เขามีกฎระเบียบเข้มงวดมาก ผู้หญิงห้ามเรียนหนังสือ ต้องปิดหน้าตา ต้องอยู่แต่ในบ้าน ทุกคนในประเทศต้องแต่งตัวตามศาสนา ปกคลุมร่างกาย ผู้ชายต้องไว้หนวดไว้เครา

“ตูจะอกแตกตาย” กายอร์บอก

ซึ่งฉันเข้าใจ เพราะพี่แกชอบแต่งตัวออกปานนี้ ที่อดทนไว้ได้หลายปีนั้นคงหนักหนา พักหลังนี่พอตาลีบันหลุดจากอำนาจไป แกจึงหันมาแต่งเสียเฟี้ยวแก้เก็บกด

นี่ฉันก็ขู่นะว่า ถ้าตาลีบันกลับมามีอำนาจอีกที แกแย่แน่ๆ กายอร์บอกไม่มีทาง รัฐบาลฉันจะขยี้มันไม่เหลือซาก มีอเมริกาช่วยด้วย อันหลังนี่ฉันเติมให้

ที่กายอร์ พูดได้เต็มปากเต็มคำเหมือนนั่งในรัฐบาลเสียเอง เพราะพี่แกมีบทบาทในรัฐบาลนี้ไม่น้อย เป็นประมาณที่ปรึกษาอะไรสักอย่าง ดูแลคอยประสานงานกับสื่อมวลชน ซึ่งนับว่าเข้าท่าอยู่ไม่น้อย แต่ก็ยิ่งทำให้ฉันเป็นห่วงมากขึ้น เพราะเท่ากับพี่แก และเสื้อผ้าหน้าผมสุดหล่อหอมจรุงของพี่แก จะเป็นเป้านิ่งตลอดเวลา และถ้าตาลีบันกลับมาได้จริง พี่แกจะโดนไม่ใช่น้อย ตอนนี้ตาลีบันยังรบกับรัฐบาลอยู่เรื่อยๆ หาได้ยอมแพ้ราบคาบไม่

กายอร์เคยพาฉันไปเดินตลาดหนเดียว เดินไปบ่นไปว่าสกปรก ปัดเสื้อปัดผ้าไปตลอดทาง พี่แกบอกพี่แกจ่ายแต่ตลาดติดแอร์ และที่สำคัญ พี่แกไม่เคยจ่ายตลาด เพราะเมียทำให้ประการเดียว คือเป็นผู้ชายทันสมัยเสื้อผ้าหน้าผมรวมทั้งกลิ่นกายเป็นตะวันตก ชอบร้องเพลงฝรั่ง แต่ปฏิบัติกับเมียแบบมุสลิมแท้ เอากับมัน

เวลาจะเดินตลาดที่อัฟกานิสถาน จึงต้องพึ่งเมียกายอร์ นางมักจะไปตลาดกับคนรับใช้ ซึ่งเป็นชนเผ่าอะไรสักชนเผ่า มาจากเมืองไกล ทำงานแลกเงินเดือนราวพันกว่าบาทไทย แต่เขาแฮปปี้เพราะกินอยู่กับนายจ้าง เขาหนีตาลีบันมาจากบ้านเขา มาอยู่คาบูลกับนายที่มีเส้นสาย เขาว่าเขาแฮปปี้ดี

เวลาเดินตลาด คนรับใช้จะเดินตามคุณนาย คอยหอบหิ้วของไป หรือไม่ก็คุณนายจะรอในรถให้คนรับใช้ลงไปเดินซื้อ ส่วนใหญ่เป็นแบบหลัง นี่เป็นเรื่องแปลกตา เพราะคนที่นี่ไม่ค่อยมีคนรับใช้ ไม่รวยจริงทำไม่ได้

ตลาดอัฟกานิสถานมีแต่กลางวัน พอใกล้ค่ำ ต่างแยกย้าย ตอนเช้าก็ไม่ค่อยมีใครขายอะไร เพราะกลัวระเบิดลง แต่พักหลังนี่ย่านชุมชน ห้างสรรพสินค้าหรือตลาดก็เจอระเบิดกลางวันแสกๆ แล้ว

เดินตลาดที่อัฟกานิสถานจึงลุ้นระทึก

ที่จริงเขาห้ามไม่ให้ไปเดินในย่านที่มีคนหนาแน่นเพราะมันเป็นเป้าล่อพวกก่อความรุนแรง แต่ทำไงได้ คนมันต้องกินต้องใช้ พ่อค้าแม่ขายเขาก็ต้องหากิน

คนในตลาด ทั้งคนขายคนซื้อจึงนับว่ากล้าหาญมาก ฉันถามเขาว่าทำไมกล้ามาขาย เขาบอกไม่ขายก็ไม่มีกิน คนที่ทนไม่ไหวก็หนีออกนอกประเทศไปลี้ภัยที่อื่น คนที่ยังอยู่ก็ต้องพยายามทำชีวิตให้เป็นปกติ ไม่งั้นก็อยู่ไม่ได้

อนึ่ง ตลาดอัฟกานิสถาน ก็ไม่ใช่ตลาดเต็มรูปแบบแบบที่เราเคยเห็น เขาจะขายข้าวของกันเป็นหย่อมๆ แทรกอยู่ในย่านชุมชน เรียกว่าเอาโต๊ะมาเรียงกันสี่ห้าตัวก็เรียกตลาดแล้ว เห็นแบบนี้ในทุกเมือง

แต่ตลาดใหญ่โตก็พอมีให้เห็นนะ เขาจะมีร้านรวง เป็นแผงลอยเล็กๆ เรียงรายกันหลายสิบร้านอยู่ แต่ทำแบบไม่ถาวร เวลาเสียงหวอมาที เขาก็ปิดร้านแล้วพากันโกย

กายอร์ เตือนฉันว่าไปตลาดให้ระวังตัวให้มาก อย่าไปยืนใกล้คนจำนวนมาก อย่าไปยืนใกล้อะไรที่มันน่าสงสัย กระเป๋ากระปุกอะไรวางไว้อย่าไปอยู่ใกล้ อย่าใกล้คนที่ปิดหน้าปิดตาเหมือนผู้หญิงแต่ตัวสูงใหญ่ เพราะนั่นคือผู้ชายปลอมตัวมา เวลายื่นเงินให้พ่อค้าแม่ค้าอย่าให้เขาจับมือ และอื่นๆ อีกมากมาย

คือตกลงแทบจะทำอะไรไม่ได้เลย ต้องเดินหายใจเฉยๆ เก็บแขนขาไว้แนบกาย เอาสายตากวาดไปประการเดียว

 แล้วไม่ต้องยิ้ม เพราะคนที่นี่เขาไม่ยิ้ม

 

หมายเหตุ : เผยแพร่ครั้งแรกเมื่อ 16 ก.ย. 2017