พรชัย ประมวลสุข ผู้กำกับการแสดงช้าง งานมหัศจรรย์ประจำปี ที่จังหวัดสุรินทร์

ปีนี้ จังหวัดสุรินทร์ ร่วมกับหน่วยงานภาครัฐและเอกชน กำหนดจัดงาน มหัศจรรย์งานช้างสุรินทร์ ประจำปี 2563 ขึ้น ระหว่างวันที่ 12–23 พฤศจิกายน นี้ รวม 12 วัน ณ สนามกีฬาศรีณรงค์ และงานแสดงช้าง ในวันที่ 21-22 พฤศจิกายน รวม 2 วัน ณ สนามแสดงช้างจังหวัดสุรินทร์

คนสุรินทร์เลี้ยงช้างเหมือนเลี้ยงควาย ที่อื่นใช้ควายไถนา แต่ที่สุรินทร์ใช้ช้าง แล้วยังใช้ช้างช่วยในงานเกษตรอื่นๆ อีก เช่น ลากซุง ขนส่งสินค้า

คนสุรินทร์เลี้ยงช้างกันมาก ในยามปกติ ช้างที่สุรินทร์จะออกไปทำมาหากินที่จังหวัดอื่นๆ แต่ปีหนึ่งๆ ก็จะพากันกลับบ้านครั้งหนึ่ง

ทางจังหวัด จึงจัดให้มีการแสดงช้างทุกปี โดยมีช้างร่วมแสดงด้วยกว่า 200 เชือก

สำหรับปีนี้ นอกจากให้ช้างแสดงความสามารถโดยทั่วไปเหมือนทุกปีแล้ว ที่พิเศษสุดจะได้จัดให้มีการแสดง แสง สี เสียง ด้วย ที่น่าสนใจคือ มีการชนช้างให้นักท่องเที่ยวได้ชมด้วย

ผู้กำกับการแสดง แสง สี เสียง ครั้งนี้คือ อาจารย์พรชัย ประมวลสุข เจ้าเก่า

ที่ผมเรียกว่าเจ้าเก่า เพราะผมเคยชมผลงาน แสง สี เสียง ของอาจารย์ท่านนี้มานานกว่าสิบปีแล้ว

พูดง่ายๆ คือ จังหวัดใดจัดงานแสง สี เสียง ส่วนใหญ่มาจากฝีมือของอาจารย์พรชัย เกือบทั้งสิ้น เท่าที่ผมเคยไปชมฝีมือของอาจารย์ก็มี

งานชนช้าง ที่จังหวัดสุพรรณบุรี

งานนักรบบ้านบางระจัน ที่จังหวัดสิงห์บุรี

งานมรดกโลก ที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

งานที่อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี (จำชื่อไม่ได้)

งานประจำปี ที่จังหวัดอุทัยธานี

ผลงานของอาจารย์พรชัยยังมีที่อื่นๆ อีก ยกตัวอย่างมาเพียงเท่านี้ น่าจะพอ

การแสดง แสง สี เสียง แต่ละครั้ง ต้องใช้งบประมาณเป็นล้าน ทั้งยังต้องใช้คนมาร่วมแสดงมากด้วย บางงานมีม้า มีช้าง มาร่วมแสดงด้วย อีกทั้งผู้จัดงานจะต้องรู้เรื่องราวทางประวัติศาสตร์อย่างดีด้วย เพราะงานแต่ละงานเป็นเรื่องของประวัติศาสตร์ทั้งนั้น

อาจารย์พรชัย เล่าความเป็นมาถึงการที่ได้มาประกอบอาชีพจัดแสดง แสง สี เสียง คร่าวๆ ว่า เป็นคนจังหวัดนครศรีธรรมราช เรียนจบพลศึกษา ที่มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ

หลังจากเรียนจบก็ไปเป็นครูอยู่หลายโรงเรียน ล่าสุดได้เป็นผู้อำนวยการศูนย์พัฒนากีฬาสู่ความเป็นเลิศที่จังหวัดสุพรรณบุรี

แต่อาจารย์พรชัยไม่ได้รับราชการจนเกษียณ ได้ลาออกก่อนกำหนด 5 ปี ที่ออกมาก็เพื่อมารับงาน แสง สี เสียง ให้กับหน่วยราชการต่างๆ ทั่วประเทศ ตามที่ได้เล่าไปแล้ว

ที่สามารถทำงานนี้ได้เพราะเคยเป็นครูสอนเกี่ยวกับการใช้อาวุธแบบไทยๆ ประกอบกับเป็นคนสนใจเกี่ยวกับประวัติศาสตร์มาตั้งแต่เป็นนักเรียน

สมัยที่ยังรับราชการ อาจารย์พรชัย เคยช่วย ส.อาสนจินดา กำกับละครเพื่อแสดงเทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 ที่ท้องสนามหลวง

จึงทำให้มีความรู้เกี่ยวกับการแสดงมากขึ้น ซึ่งเป็นประโยชน์มากสำหรับการนำมาจัดงาน แสง สี เสียง ในปัจจุบัน ที่ส่วนใหญ่นำเรื่องประวัติเมืองนั้นๆ มาจัดแสดง

อีกงานหนึ่ง ที่ทำให้อาจารย์พรชัย มีประสบการณ์เพิ่มขึ้น ก็ตอนที่ท่านได้ไปช่วยกำกับการแสดงให้กับการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย เรื่อง อยุธยามรดกโลก

เมื่อผมถามถึงการทำงานกำกับ แสง สี เสียง ว่ามีขั้นตอนอย่างไร

อาจารย์พรชัย เล่าว่า การกำกับละครทีวีนั้น มีแต่คนร่วมแสดง แต่การกำกับ แสง สี เสียง แต่ละจังหวัดมักจัดให้แต่ละเรื่องนั้น ต้องมีสัตว์ คือ ช้าง เข้าร่วมแสดงด้วย เช่นที่สุรินทร์

การนำช้างสองเชือกมาให้ชนกัน กว่าจะทำได้ ต้องใช้เวลาและความอดทน เพราะพูดกับช้างโดยตรงไม่ได้ ต้องสื่อผ่านควาญ แล้วยังมีช้างบริวารอีกหลายเชือกที่เข้าร่วมแสดงด้วย

ในการแสดง ไม่ว่าจะเป็นการใช้ แสง สี เสียง เป็นอย่างไร ผู้กำกับ ต้องเป็นผู้กำหนดให้ช่างไฟทำตามที่เราต้องการ เพื่อให้เข้ากับบรรยากาศ แล้วยังต้องกำกับผู้แสดงร่วมอีกนับร้อยๆ คนเพื่อเข้าฉากด้วย

ถึงตรงนี้ ฟังอาจารย์พรชัย อธิบายแล้วเหนื่อยแทน เพราะเป็นงานที่น่าจะกำกับยากกว่ากำกับการแสดงละครทีวีหลายเท่า

บางฉากที่มีฟ้อนรำ ก็ต้องจัดหาหญิงสาวมาฟ้อน ซึ่งส่วนใหญ่จะได้จากโรงเรียนนาฏศิลป์มาประกอบฉาก ถ้ามีการต่อสู้ด้วยการใช้อาวุธ ก็จะต้องฝึกซ้อมให้ผู้แสดงอีก

ถ้าเกี่ยวกับวัฒนธรรม ประเพณีต่างๆ ก็ต้องแสดงให้ถูกต้องตามประวัติความเป็นมา จึงต้องอาศัยผู้รอบรู้ในท้องถิ่นให้มาช่วยกัน

งานช้างสุรินทร์ครั้งนี้ มีการแสดงช้างจริงๆ แค่สองวัน วันละรอบ แต่ต้องซ้อมกันหลายวันมาก ผู้เข้าแสดงทั้งคนและช้างต่างคนต่างเหนื่อย แต่ก็ต้องทำให้ดีที่สุด เพื่อจะได้หายเหนื่อย ตอนที่ได้รับเสียงปรบมือในขณะแสดง

ฟังอาจารย์พรชัยเล่าแล้วรู้ได้เลยว่า การแสดง แสง สี เสียง เป็นอาชีพที่ทำยากเหลือเกิน

มิน่า ทั้งเมืองไทยจึงมีคนทำอาชีพนี้เพียงไม่กี่ราย

อย่างไรก็ตาม ถ้าผู้ใด หรือจังหวัดใด จะจัดงาน แสง สี เสียง ติดต่อได้ที่ หจก.ไดมอนด์ อิมเมจิน โทรศัพท์ 081-559-3396 รับรองว่าไม่ผิดหวัง

ส่วนราคาต่อรองกันเอาเอง ผมไม่เกี่ยว