“บ้านหาดส้มแป้น” ชุมชนเล็กๆ ที่รายล้อมไปด้วยหุบเขานมสาว และลำธาร ในอดีตมีชาวจีนอพยพเข้ามาในพื้นที่เพื่อหาแร่ดีบุก เมื่อมีคนถามไถ่กับชาวจีนกลุ่มนี้ว่าจะไปที่ไหน ก็ได้รับคำตอบว่า “ฮวยซัมเปียน” ซึ่งแปลว่า ลึกเข้าไปในหุบเขา ซึ่งเป็นลักษณะภูมิประเทศของหมู่บ้านในตอนนั้น เมื่อกาลเวลาผ่านไป คำว่า ฮวยซัมเปียน จึงเพี้ยนเสียงมาเป็น “หาดส้มแป้น” ในที่สุด

บ้านหาดส้มแป้น ถือเป็นแหล่งแร่ที่สำคัญของจังหวัดระนอง ในสมัยก่อนจึงมีการตั้งรกรากกันในบริเวณนี้ เพื่อทำเหมือง “แร่ดีบุก” ซึ่งถือเป็นทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญ แต่ในปัจจุบัน แร่ดีบุกกลับมีราคาถูกและจำนวนลดลง แต่ได้มีการพบ “แร่ดินขาว” ที่ได้ชื่อว่า แร่ดินขาวจากบ้านหาดส้มแป้นนั้น มีคุณภาพดีที่สุดในประเทศไทย จึงมีการรวมกลุ่มกันของชาวบ้าน และนำแร่ดินขาวมาผลิตเป็นงานเซรามิก จำพวกแก้ว จานชาม ชุดกาแฟ ในสไตล์ตัวเอง ภายใต้ “กลุ่มเซรามิกบ้านหาดส้มแป้น”

คุณจ๋าจ้า – สุรีย์พร สรรพกุล ประธานท่องเที่ยวชุมชนบ้านหาดส้มแป้น เล่าให้ “เส้นทางเศรษฐีออนไลน์” ฟังว่า การที่ชาวบ้านมารวมกลุ่มกันทำงานเซรามิกขาย ถือเป็นอาชีพเสริม โดยอาชีพดั้งเดิมของชาวบ้านหาดส้มแป้น คือการทำเหมืองแร่ดีบุก แต่ปัจจุบันแร่ดีบุกมีจำนวนสายแร่ลดลง จึงหันไปประกอบอาชีพอื่นๆ

ต่อมาก็ค้นพบว่าที่นี่มีดินขาว แต่ก็ยังไม่ได้ให้ความสำคัญเท่าใดนัก จนมีบริษัทจากที่อื่นบริษัทหนึ่ง มานำสัมปทานขนแร่ดินขาวออกไปหาผลประโยชน์ส่วนตน โดยคุณแม่ของคุณจ้า หรือคุณสุมาลี มาลา ซึ่งในขณะนั้นดำรงตำแหน่งสมาชิกบริหารส่วนจังหวัด (สจ.) ได้คิดและเสนอโครงการไปที่ อบจ. เพื่อจัดจ้างผู้เชี่ยวชาญ ให้เข้ามาช่วยสอนและให้ความรู้ในเรื่องของการทำเซรามิก และจัดตั้งกลุ่มเซรามิกบ้านหาดส้มแป้นขึ้น เมื่อปี 2551

ต่อมา ปี พ.ศ. 2553 กรมวิทยาศาสตร์บริการ ได้เข้ามาถ่ายทอดเทคโนโลยีการผลิต ผลิตภัณฑ์เซรามิกให้กับกลุ่มฯ ทำให้ชาวบ้านมีความรู้ ความสามารถในกระบวนการผลิตและพัฒนาคุณภาพผลิตภัณฑ์เซรามิกได้ดี สามารถยื่นขอรับรองมาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน อีกทั้งในตอนหลัง กรมส่งเสริมอุตสาหกรรมได้เข้ามาสนับสนุนเรื่องการตลาด หากลุ่มนักท่องเที่ยวให้เข้ามาเยี่ยมชมชุมชนด้วย

“การทำเซรามิก ไม่ใช่อาชีพที่ทุกคนคิดอยากจะทำก็ทำได้ ต้องอาศัยใจรักเพราะเป็นงานฝีมือ ใช้ความอดทนและเวลาเป็นอย่างมาก เอกลักษณ์ของเซรามิกบ้านหาดส้มแป้น คือการนำเรื่องราว วิถีชีวิตของเรา อย่าง คนร่อนแร่ ใส่เข้าไป มันจึงเป็นการเล่าเรื่องบนผลิตภัณฑ์ที่ไม่เหมือนใครนั่นเอง นอกจากนั้นเซรามิกของเราก็มีลายอื่นๆ ที่มีดีไซน์ร่วมสมัย ดูวัยรุ่นขึ้นมาอีกหน่อย เป็นทางเลือกให้ลูกค้ากลุ่มคนยุคใหม่ อย่าง กลุ่มนักท่องเที่ยววัยรุ่นที่มาเยี่ยมชมหมู่บ้าน เราค้นพบว่ากลุ่มคนพวกนี้เขาก็มีความชอบในงานเครื่องเซรามิกเหมือนกัน  เวลาเขามาก็จะมาแวะดู แต่ถ้าเป็นแบบที่ค่อนข้างดั้งเดิม หรือซ้ำกับที่อื่นเขาก็จะไม่ซื้อ เราเลยต้องผลิตลายใหม่ๆ เพื่อให้ตรงกับความต้องการ เมื่อขายได้ อาชีพเสริมตรงนี้ก็เติบโตขึ้น จนสามารถกระจายรายได้ให้ชาวบ้าน นำไปใช้จ่ายค่าน้ำค่าไฟ รายได้จากตรงนี้ ต่อเดือนอาจไม่ได้เยอะเป็นหมื่นเป็นแสน แต่ก็ถือว่าไม่ได้ขัดสน” คุณจ้า กล่าว

ปัจจุบัน กลุ่มเซรามิกบ้านหาดส้มแป้น ซึ่งมีสมาชิกกลุ่มกว่า 60 คน ผลิตผลิตภัณฑ์เซรามิกประเภทของที่ระลึก ของประดับตกแต่ง ชุดกาแฟ ราคาขายเริ่มต้นที่ 60-1,200 บาท

นอกจากนั้นเธอยังเผยอีกว่า กลุ่มเซรามิกบ้านหาดส้มแป้นนั้นเข้มแข็งพอจะเป็นโมเดลต้นแบบ ให้กลุ่มอื่นๆ ที่อยากทำในสิ่งที่ชอบเหมือนกันได้เติบโตตามได้ เพราะที่บ้านหาดส้มแป้น ไม่เพียงแต่ผลิตเซรามิกเท่านั้น ยังมีกิจกรรมอื่นๆ ให้นักท่องเที่ยวได้ลองทำและเยี่ยมชม ทั้งการสาธิตการร่อนแร่ – ทำแร่, การทำไม้กวาดดอกอ้อ, การทำไข่เค็มน้ำแร่ดินขาว แหล่งท่องเที่ยวต่างๆ รอบชุมชน และบ้านพักโฮมสเตย์

หากสนใจอยากเรียนรู้การผลิตเซรามิก สามารถสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ เฟซบุ๊ก บ้านหาดส้มแป้น หรือ โทรศัพท์ (080) 040-2425 คุณจ๋าจ้า