มะยงชิด-มะปรางหวาน เป็นผลไม้ขึ้นชื่อจังหวัดนครนายก ผลไม้ที่มีรสชาติหวานอมเปรี้ยวเป็นเอกลักษณ์ ลูกใหญ่ สีสวย อร่อยกว่าในพื้นที่อื่น

คุณสุดา รุ่งเรือง เกษตรอำเภอเมืองนครนายก กล่าวว่า อำเภอเมือง จังหวัดนครนายก มีพื้นที่การปลูกมะยงชิด ประมาณ 3,255 ไร่ ในปีนี้สถานการณ์การติดดอกออกผลถือว่าน้อยมาก ปลูกแบบวิธีธรรมชาติติดผลเพียง 10 เปอร์เซ็นต์ จึงทำให้เกษตรกรต้องหาวิธีการใหม่ๆ มาใช้ในช่วงการติดดอกออกผล คือการใช้หลอดไฟเร่งในการออกดอก แต่บางปี อย่างปีนี้ หากมะยงชิดดอกกำลังบานแล้วฝนตกหนัก จะทำให้การติดผลน้อย

คุณชัชวาลย์ วิไลวงษ์ ข้าราชการบำนาญ ตำแหน่งโยธาธิการและผังเมืองจังหวัด อยู่บ้านเลขที่ 79/2 หมู่ที่ 8 ตำบลสาริกา อำเภอเมือง จังหวัดนครนายก เกษตรกรผู้ใช้นวัตกรรมผลิตมะยงชิดโดยการใช้ดวงไฟส่อง เพื่อช่วยการออกดอก เริ่มทำสวนได้เกือบ 10 ปีแล้ว ทำตั้งแต่ที่ยังรับราชการอยู่ โดยพื้นที่สวนตรงนี้มีทั้งหมด 22 ไร่ เป็นมรดกจากคุณพ่อคุณแม่ มีการแบ่งพื้นที่ไว้ปลูกผลไม้หลายชนิด โดยจะปลูกมะยงชิดเป็นตัวหลัก ปลูกมังคุด กระท้อน มะพร้าว เป็นพืชแซมบ้าง

คุณชัชวาลย์ เล่าว่า ที่ผ่านมา ที่สวนมะยงชิดของตนต้องประสบกับปัญหาการขาดทุนมาโดยตลอด ปัจจัยหลักคือเรื่องของอากาศ มะยงชิดเป็นผลไม้ที่ค่อนข้างมีผลผลิตยากหากอากาศไม่ดีจะไม่ออกดอกเลย ร้อนหรือหนาวไป อากาศไม่ดีลูกก็ไม่ติด พอติดลูกมาเจอฝนก็ทำให้ลูกไม่ดีแตกขายไม่ได้ 

จึงคิดวิธีเอาชนะกับธรรมชาติมาโดยตลอด จนวันหนึ่งได้ฟังเหตุการณ์ที่ชาวบ้านเล่าให้ฟังว่า แถวตำบลท่าทรายมีการจัดงานศพ ชาวบ้านเมื่อมีการจัดงานศพเขาจะมีการติดไฟเปิดไฟประดับ แล้วตรงโซนที่เขาเปิดไฟบังเอิญมีต้นมะยงชิดอยู่ ปรากฏว่าเมื่องานศพเสร็จลงมะยงชิดออกดอกและออกตรงเฉพาะที่มีดวงไฟติดอยู่ เมื่อได้ยินอย่างนี้ ด้วยความที่เป็นคนชอบทดลอง จึงลองนำมาทำที่สวนของตัวเองดู ปรากฏว่าได้ผล เพราะว่าตนทำได้ผลมาเป็นปีที่ 3 แล้ว แต่ประเด็นนี้ก็ถือว่ายังไม่สรุปว่าเป็นเพราะอะไร แต่ตนคิดว่าคล้ายๆ ว่าช่วงออกดอกเขาจะต้องการแสงสว่างทั้งวันทั้งคืน

โดยการทดลองนี้ คุณชัชวาลย์ได้เริ่มติดดวงไฟให้มะยงชิดเพื่อเร่งการออกดอก เมื่อ 3 ปีที่แล้ว เริ่มจากนำหลอดไฟมาทดลองติดที่สวน ประมาณ 60-70 หลอด ติดเพียงต้นละดวง ถือเป็นการทดลองช่วงแรก เมื่อติดดวงไฟแล้วลองสังเกตดูปรากฏว่าออกดอก เห็นผลภายในระยะเวลา 5-6 วัน

หลักการติดดวงไฟที่เหมาะสม

ที่สวนคุณชัชวาลย์ ปลูกต้นมะยงชิดในระยะห่างระหว่างต้น 8 เมตร หลักการติดดวงไฟ เริ่มติดจากเดือนพฤศจิกายน คือช่วงอากาศเริ่มหนาวเราก็เริ่มติด มีการเตรียมต้นตั้งแต่ช่วงต้นปี คิดง่ายๆ ว่า หลังจากที่เก็บเกี่ยวผลผลิตเสร็จ ช่วงเดือนมีนาคมให้เริ่มตัดแต่งกิ่ง ใส่ปุ๋ยคอก ปุ๋ยเคมีให้ใส่ช่วงเดือนตุลาคม สูตรสะสมอาหาร 8-24-24 การตัดแต่งกิ่งของคุณชัชวาลย์ไม่ได้เริ่มจากธรรมชาติ แต่ตัดแต่งกิ่งแบบเพื่อที่จัดการติดดวงไฟ คือลักษณะข้างในจะโล่งหมด แต่ข้างนอกจะต้องทึบ มองดูคล้ายร่ม

ลักษณะการติดหลอดไฟ ให้ติดแนวตั้ง ติดเพียงหลอดเดียว ไม่ต้องติดเยอะ เพราะว่าติดหลอดเดียวก็สว่างทั่วถึงแล้ว หลังจากติดดวงไฟ 4-5 วัน ออกดอก หรือไม่เกิน 10 วัน แต่ส่วนมากที่สวนติด 5 วัน ออกแล้ว

การพิจารณาต้นที่ควรติดหลอดไฟ ให้ดูที่ตาดอกที่สมบูรณ์

ระยะเวลาในการเปิดไฟ เมื่อพระอาทิตย์ตกดินหมดแสงสว่างให้เริ่มเปิดดวงไฟนานถึงเช้า พอเช้าก็ปิด ที่สวนมีต้นมะยงชิด 500 ต้น แต่จะไม่ติดดวงไฟหมดเลยทีเดียว จะใช้หลักการบริหารจัดการ เพราะคนสวนที่นี่มีคนเดียว จะติดดวงไฟทีละ 40-50 ต้น คือไล่กันพอดอกติดเราก็ย้ายดวงไฟ แต่ถ้าเราติดดวงไฟพร้อมกันทั้งหมด 500 ต้น จะดูแลไม่ทัน เมื่อมันออกดอกมาแล้วเราต้องดูเรื่องแมลง รวมถึงการบำรุงต่างๆ มันถึงมีปัญหา แต่ถ้าติดทีละน้อยลูกน้องเราก็ดูทัน ใช้วิธีนี้แล้วถือว่าช่วยทุ่นปัญหาไปได้เยอะ ค่าไฟต่อเดือน เสียเดือนละ 3,000-4,000 บาท หากจะรอพึ่งวิธีธรรมชาติผมคิดว่าต้องรออีกหลายปี

“อย่างปีนี้ มะยงชิดกว่าจะทำให้ออกดอกว่ายากแล้ว แต่จะทำให้ติดผลยากกว่า เป็นเพราะที่อากาศ คือออกดอกมาจริง แต่อากาศไม่ได้ ร้อนๆ หนาวๆ มีฝน ดอกก็จะหลุดไปหมด ยิ่งปีนี้ยิ่งแย่ ของผมติดไฟร้อยกว่าต้น ผลผลิตผมปีที่แล้วได้ 4 ตัน ปีนี้เหลือไม่น่าถึง 2 ตัน” เจ้าของบอก

“การปลูกมะยงชิด เรื่องของการดูแลคือเรื่องใหญ่ หมายความว่า เมื่อเก็บเกี่ยวผลผลิตแล้วต้องดูแลทำเป็นขั้นตอนตัดแต่งกิ่ง ใส่ปุ๋ย ใส่ปุ๋ยพืช ปุ๋ยขี้วัว แล้วก็คอยดูแลพวกต้น พอถึงช่วงที่เราต้องใส่ปุ๋ยชนิดไหนก็ใส่ให้ตรงตามความต้องการ อย่างของผมเดือนตุลาคม ใส่ปุ๋ย 8-24-24 เพื่อให้ต้นได้สะสมอาหาร เพื่อที่เตรียมติดไฟ” เจ้าของสวนบอก

ทางด้าน อาจารย์ประทีป กุณาศล นักวิชาการเกษตรอิสระด้านพืช มีความคิดเห็นเกี่ยวกับเรื่องนี้ว่า หลังจากที่ได้ติดตามเรื่องการผลิตมะยงชิดออกก่อนฤดูโดยการใช้ไฟ ตนเองก็ดีใจไปกับเกษตรกรบ้านเราด้วย เมื่อเกษตรกรบ้านเราสามารถทำให้มะยงชิดออกนอกฤดูได้ ทุกอย่างจะเปลี่ยนไปเลย แม้แต่ในกรุงเทพฯ หรือพื้นที่อื่นๆ ก็จะสามารถปลูกได้ เมื่อปลูกได้มากขึ้นผลผลิตมีมากขึ้น ราคาจะย่อมเยาลง แต่ในตลาดต่างประเทศจะไปได้ดีขึ้น เพราะตลาดในปีที่ผ่านมา มีการส่งออกไปทางโซนยุโรป และประเทศจีน มะยงชิดเป็นผลไม้มีสีสวย รสเปรี้ยวอมหวาน หวานอมเปรี้ยว คนต่างชาติชอบ ซึ่งเดี๋ยวนี้ผลไม้ต้องมีสีสวย เพราะฉะนั้นผมมองว่าตลาดต่างประเทศจะดีขึ้น

“แต่เดิมช่วงที่เราผลิตได้เป็นระยะเวลาสั้น แต่ถ้าสามารถทำได้ถึง 6 เดือน มองว่าต่อไปเราพัฒนาวิธีทำให้ออกดอกผลิตผลดีขึ้น เราก็สามารถทำตลาดได้ดีขึ้น ผมมองในจุดนั้น เพราะผมเองก็มีประสบการณ์ทำให้ผลไม้ออกนอกฤดูในหลายๆ เรื่อง และพืชแต่ละชนิดก็จะมีฮอร์โมน มีวิธีการปฏิบัติที่แตกต่างกันออกไป ตอนนี้ทำให้ออกดอกได้เป็นสิ่งที่ดีที่สุด เรารู้ทางแล้ว แล้วจะทำอย่างไรให้ติดผลดีขึ้น ลูกใหญ่ขึ้น คุณภาพดีขึ้น ก็คือเป็นอีกวิธีการหนึ่ง…

อย่างกรณีที่เปรียบเทียบกันใกล้ที่สุดคือ แก้วมังกร แก้วมังกรจากหลายประเทศ อย่าง จีน ไต้หวัน เวียดนาม ก็ใช้ไฟบังคับให้ออกดอก แก้วมังกรเป็นพืชวันยาวก็ชัดเจนเลยว่าเมื่อได้ไฟ ได้วันที่ยาวขึ้นก็สามารถทำให้ออกดอกได้ แต่ส่วนของมะยงชิดก็เป็นอีกเรื่อง ที่ต้องศึกษากันเพิ่มเติมต่อไป ซึ่งเรามาเจอเทคนิคนี้ถือว่าเกษตรกรของเราเป็นคนช่างสังเกต และถือว่าเกษตรกรบ้านเราเป็นเกษตรกรที่มีความสามารถ มีองค์ความรู้ และสามารถพัฒนาต่อยอดได้ไม่แพ้ชาติใดในโลกเลย

ในฐานะที่เป็นอดีตข้าราชการงานวิจัยมาก่อน จึงอยากฝากถึงนักวิจัยรุ่นต่อไปว่า ผมได้ข่าวเรื่องนี้มาเมื่อเดือนที่แล้ว ต่อไปเราจะทำอย่างไร เราจะพัฒนากันอย่างไร ในขณะที่เกษตรกรนำเราไปแล้วก้าวหนึ่ง เราเป็นนักวิชาการจะเสริมเขาอย่างไรได้บ้าง ซึ่งผมคิดว่าเอาวิชาการเข้ามาช่วยจะทำให้ทุกอย่างสมบูรณ์มากขึ้น ถือว่าเป็นนิมิตหมายอันดี” อาจารย์ประทีป กล่าว

มะยงชิดที่ออกดอกยาก ใช้เทคนิคเปิดไฟให้ออกดอกได้ดี

แต่สิ่งที่เกษตรกรประสบอยู่คือ ออกดอกแล้วฝนตก ดอกร่วง ติดผลน้อย นี่คือปัญหา ซึ่งจะต้องหาทางแก้ไขกันต่อไป มีบางคนคิดจะใช้พลาสติกทำหลังคาให้ ช่วงมีดอก ซึ่งต้องดูว่าคุ้มทุนไหม หรือมีปัญหาเรื่องการรับแสงของต้นไหม

สำหรับท่านที่สนใจเทคนิคผลิตมะยงชิดโดยการใช้ไฟส่อง สามารถโทร.มาปรึกษา คุณชัชวาลย์ วิไลวงษ์ ได้ตามที่อยู่ หรือ โทร. (081) 890-1026