ข้าราชการบำนาญ จับมือนักวิชาการสาธารณสุข ร่วมแก้ปัญหาชุมชนไร้ความสุข ในพื้นที่ ต.น้ำเกี๋ยน อ.ภูเพียง จ.น่าน ด้วยการนำสมุนไพรท้องถิ่นมาเพิ่มมูลค่าผลิตเป็นสินค้าอุปโภคสร้างแบรนด์ “ชีวาร์ – ชีวาน่า” ส่งขายโมเดิร์นเทรดชื่อดัง สินค้าขายดี แชมพูและครีมนวดผม ใบหมี่-อัญชัน-ขิง สบู่เหลว – ครีมอาบน้ำน้ำนมข้าว นอกจากนั้นยังรับจ้างผลิต  แต่ละปีสร้างรายได้ให้กลุ่มนับล้านบาท ปัจจุบันพื้นที่แห่งนี้ถูกยกย่องให้เป็นชุมชนดีเด่น มีรางวัลการันตีมากมาย

ภูมิปัญญาสร้างอาชีพ
เพิ่มมูลค่าสมุนไพรท้องถิ่นทำเงิน

คุณชูศิลป์ สารรัตนะ ประธานวิสาหกิจชุมชน เล่าว่า ในอดีตบ้านน้ำเกี๋ยน ประสบปัญหาชาวบ้านลักลอบตัดไม้ทำลายป่า เล่นการพนัน ปัญหายาเสพติด อาชีพหลักทำนา ปลูกข้าวโพด ปลูกยางพารา ซึ่งผลผลิตทางการเกษตรขายขาดทุนมาตลอด ราวปี 2534 เลยรวมกลุ่มกัน 70 คน รวบรวมเงินทุนได้ 60,000 บาท นำสมุนไพรในท้องถิ่นมาผลิตเป็นแชมพู สบู่ น้ำยาล้างจาน ใช้กันในครัวเรือนเพื่อลดรายจ่าย ปรากฏผลตอบรับดีเกินคาด เริ่มมีลูกค้าขอซื้อ ปี 2549 จัดตั้งเป็นวิสาหกิจชุมชน สร้างแบรนด์สินค้าชีวาร์ มาจากคำว่า “ชีววิถี” หรือ วิถีชีวิตแบบธรรมชาติ เริ่มจำหน่ายจริงจังปี 2550

ประธานวิสาหกิจชุมชน บอกต่อว่า ในช่วงแรกผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรที่ชาวบ้านทำ อาศัยลองผิดลองถูกทำกันเอง สินค้ายังไม่ได้มาตรฐาน ขาดตลาดรองรับ ทางกลุ่มไปตามหน่วยงานรัฐเพื่อขอรับการสนับสนุน ซึ่งก็ได้รับความช่วยเหลือจากสำนักงานพัฒนาเศรษฐกิจจากฐานชีวภาพ (องค์การมหาชน) หรือ สพภ. ช่วยซื้อเครื่องจักร และส่งเจ้าหน้าที่มาอบรมให้ความรู้ เริ่มมีอาจารย์จากสถาบันการศึกษามาให้คำแนะนำ ส่งผลให้สินค้ามีคุณภาพได้มาตรฐานมากยิ่งขึ้น  

ภายหลังสินค้าได้มาตรฐาน คุณชูศิลป์ บอกว่า เริ่มเจาะตลาดชุมชนในท้องถิ่น จากนั้นค่อยๆ ขยายตลาดไปสู่ชุมชนอื่น ไปออกบู๊ธงานประจำจังหวัด จนสินค้าแบรนด์ชีวาร์ เริ่มมีชื่อเสียง  ผลิตภัณฑ์หลักๆ มี แชมพู ครีมนวดผม  สบู่เหลว สบู่ก้อน ครีมบำรุงผิว โลชั่น เกลือขัดผิว ลูกประคบ ยาหม่องสมุนไพร สมุนไพรป้องกันยุง ชาชงสมุนไพร สารสกัดสมุนไพร สมุนไพรตากแห้ง

ด้วยจุดเด่นของผลิตภัณฑ์ “ชีวาร์” คือ ใช้สมุนไพรปริมาณมาก ใช้สารเคมีให้น้อยที่สุด ได้วัตถุดิบที่ใหม่สดเก็บวันต่อวัน ส่งผลให้ชุมชนเริ่มมีชื่อเสียง สินค้าเป็นที่นิยม ขณะเดียวกันได้รับโอกาสจาก ท็อปส์ ซูเปอร์มาร์เก็ต  เซ็นทรัล เซเว่นอีเลฟเว่น ให้นำสินค้าเข้าไปจำหน่าย  ปี 2555 นับเป็นปีทองของวิสาหกิจชุมชนแห่งนี้เลยก็ว่าได้

“ปี 2555 ทางกลุ่มสร้างอีกแบรนด์ นั่นคือ  ชีวาน่า เป็นผลิตภัณฑ์เกรดพรีเมี่ยม ผลิตเพื่อวางจำหน่ายในห้างสรรพสินค้า ท็อปส์ ซูเปอร์มาร์เก็ต และห้างในเครือบริษัท เซ็นทรัล ฟู้ด รีเทล จำกัด”

ชุมชนยั่งยืน ตอบแทนสังคม
สมุนไพรพื้นบ้านทะยานสู่สากล
      

ปัจจุบัน ปี 2561 สินค้าของวิสาหกิจชุมชนชีววิถี ตำบลน้ำเกี๋ยน จำหน่ายภายใต้ 2 แบรนด์ คือ ชีวาร์ และ ชีวาน่า วัตถุดิบมาจากเกษตรกรในชุมชน ปลูกกันอย่างไร้สารเคมีปนเปื้อน

“เราซื้อสมุนไพรจากสมาชิกในกลุ่ม สมาชิกก็มีรายได้เพิ่มขึ้นอย่างน้อยวันละ 1,000 บาท ทั้งนี้เพื่อควบคุมคุณภาพว่าปลอดสารเคมี คำนวณอัตราการปลูกสมุนไพรได้เอง ลดภาวะสมุนไพรล้นตลาดได้อีกด้วย”

สำหรับสมุนไพรที่ใช้มีหลายชนิด อาทิ ใบหมี่ ดอกอัญชัน มะเฟือง มะกรูด มะขาม ขมิ้นชัน ขิง ทุกกระบวนการเน้นความสะอาด ได้รับการควบคุมคุณภาพการผลิตจากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลน้ำเกี๋ยน โดยการทดสอบค่า PH ทุกครั้งที่ผลิต มีการส่งตรวจคุณภาพการผลิตทางห้องปฏิบัติการ มีการบันทึกคุณภาพทุกรอบ มีการกำหนดคุณภาพเคมีภัณฑ์ตามเกณฑ์มาตรฐาน อาคารผลิต สะอาดถูกสุขลักษณะ แบ่งเป็นสัดส่วน ได้แก่ ห้องเตรียมวัตถุดิบ (ล้าง หั่น) ห้องต้มสมุนไพร ห้องผลิต และผลิตบรรจุ

ด้านรายได้ ประธานวิสาหกิจชุมชน บอกต่อว่า กลุ่มสมาชิกผู้ปลูกสมุนไพร มีรายได้  2 – 3 แสนบาทต่อปี สมาชิกฝ่ายผลิตมีรายได้เดือนละ 6,000 – 10,000 บาท สมาชิกได้รับเงินปันผลสิ้นปี ในอัตราร้อยละ 25 และกำไรส่วนหนึ่งแบ่งไปพัฒนาวัด และอนามัย

อนาคตภายใน 2 ปีนี้ วิสาหกิจชุมชนชีววิถี เตรียมบุกตลาดต่างประเทศ ส่งสินค้าไปขายเองไม่ผ่านตัวแทนจำหน่าย และตั้งเป้าพัฒนาผลิตภัณฑ์ภายใน 3 ปีส่งเสริมให้ชุมชนปลูกสมุนไพรให้เป็นแหล่งเรียนรู้และท่องเที่ยว

สำหรับรางวัลที่วิสาหกิจชุมชนตำบลน้ำเกี๋ยนได้รับ อาทิ  รางวัลการันตีชนะเลิศการประกวดวิสาหกิจชุมชนดีเด่นระดับประเทศปี 2555 ด้านการบริหารจัดการทางบัญชี ของกรมตรวจบัญชีสหกรณ์ รางวัลชนะเลิศแผนธุรกิจดีเด่น ระดับประเทศ ปี 2555 ของกรมการพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย และรางวัลชมเชยวิสาหกิจชุมชนดีเด่นระดับประเทศ ปี 2555 ของคณะกรรมการส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน กรมส่งเสริมการเกษตร ในปี 2560 ได้รับรางวัลชนะเลิศวิสาหกิจชุมชนดีเด่นระดับประเทศ

ผู้ที่สนใจติดต่อสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมที่ วิสาหกิจชุมชนชีววิถี เลขที่ 130 หมู่ที่ 4 ตำบลน้ำเกี๋ยน อำเภอภูเพียง จังหวัดน่าน 55000 โทร. (054) 684-079-80, (089) 755-7281