ย่างกุ้ง เป็นเมืองพี่เมืองน้องของสิงคโปร์ ออกแบบด้วยคนคนเดียวกัน เกิดขึ้นไล่เลี่ยกัน เคยถูกอังกฤษปกครองและวางรากฐานหลายๆ อย่างไว้เหมือนกัน

ต่างกันอย่างเดียวคือ ย่างกุ้ง ถูกปกครองโดยระบบเผด็จการทหารเกือบ 60 ปี ขณะที่สิงคโปร์ หลุดพ้นจากอาณานิคมอังกฤษมาเป็นตัวของตัวเองเมื่อ 50 ปีก่อน และปกครองโดยระบบพรรคเดียว แต่เป็นพรรคพลเรือน บ้านเมืองจึงเจริญห่างกันจนเกินจะเชื่อว่าเกิดมาพร้อมกันแท้ๆ และอยู่ห่างกันแค่เอื้อมถึง

ย่างกุ้ง ไม่ใช่เมืองหลวงของพม่าแล้วนะ เขาย้ายไปเนปิดอว์มากว่า 10 ปีแล้ว แต่ย่างกุ้งก็เป็นเมืองสำคัญของพม่า อย่างที่เมืองไหนก็ชิงตำแหน่งนี้ไม่ได้ เพราะฮวงจุ้ยนั้นกินขาด

เพื่อนฉันโจ๊กว่า มาย่างกุ้งก็ต้องกินกุ้งย่าง ซึ่งมันเกี่ยวพันกันนะ เพราะมาย่างกุ้งต้องกินกุ้งย่างจริงๆ หรือที่จริงจะกินอาหารทะเลอะไรก็ได้นะ เพราะย่างกุ้งอยู่ติดทะเล และยังตั้งอยู่บนปากแม่น้ำขนาดยักษ์ที่ไหลลงทะเล บางช่วงของแม่น้ำกว้างถึง 2 กิโลเมตร ดังนั้น เรื่องความอุดมสมบูรณ์เขาจึงเป็นเลิศ

ย่างกุ้งจึงมีอาหารการกินบริบูรณ์พูนล้น และราคาไม่แพง ข้าวแกงเขาจานละ 10 กว่าบาท ขนมจีนน้ำยาที่เขาฮิตนักหนาราคาเท่ากัน ขนมหวานข้างทาง 8 บาท ปูผัดผงกะหรี่ในภัตตาคารจานละ 100 กว่าบาท ไปย่างกุ้งจึงเตรียมตัวไปกินให้หนำ อย่าไปอี๊อ๊า ไม่กินนั่นไม่กินนี่ เสียโอกาสเปล่าๆ

นอกจากอาหารทะเล ที่ควรกินแน่ๆ แล้ว อาหารพม่าของย่างกุ้ง ก็เป็นอาหารพม่าแท้ๆ เน้นแกงใส่เครื่องเทศ และใส่น้ำมันมากกว่ามาตรฐานของคนไทย แต่เขากินกันอย่างนั้น

ฉันเจอคนไทยไปเห็นอาหารพม่า ก็ไปติเขาว่าเขาใส่น้ำมันมาก ไหลมันย่อง เลี่ยน แหยะ และกรี๊ดกร๊าดที่เขาใส่ผงชูรสเยอะ

ไปบ้านเขา เขาอยู่เขากินอย่างไรเรื่องของเขานะคุณ พึงทำตัวเป็นคนเยี่ยมเยือนที่ดี เข้าใจเขา เคารพเขา อย่ายุ่งเรื่องเขาให้มากนัก อย่าเยอะ ไม่พอใจก็กลับบ้าน ไม่ใช่อยู่บ้านเขาแล้วตินั่นตินี่ เดี๋ยวเขาสลัดโสร่งใส่จะหาว่าไม่เตือน

คนพม่าใจดี แต่เวลาโกรธก็พอตัวนะ ไม่งั้นเขาไม่รบยืดเยื้อกันมาหลายสิบปีหรอก บอกให้

 

ตลาดสดเมืองย่างกุ้งมีหลายตลาด แต่ที่อยู่ใจกลางเมืองและผู้คนไปจับจ่ายซื้อของมากที่สุด ก็น่าจะเป็นตลาดถนนที่ 26 ตรงไชน่าทาวน์ของเขา ไปไม่ยาก อยากไปเมื่อไหร่ก็ไป ไม่มีหลง

อย่างที่บอกไปแล้วว่า ย่างกุ้งนั้นออกแบบด้วยคนคนเดียวกับที่ออกแบบสิงคโปร์ เขาออกแบบผังเมืองมีระเบียบ ถนนเป็นตัวเลขเรียงกันอย่างดี จำง่าย เดินไปนับไป แล้วเขามีเจดีย์สุเหล่อยู่ใจกลางเมืองไว้เป็นที่สังเกต ชาตินี้ไม่มีหลง

อาหารการกินคล้ายคลึงกับเมืองไทย ข้าวปลาอาหารที่ขายในตลาดจึงไม่มีอะไรต่างกัน ต่างที่การจัดวาง และหน้าตาท่าทางของสินค้า เขาก็ยังมาแบบเบๆ บ้านๆ เจอที่ไหนว่างก็วางขายกันเลย ข้าวปลาอาหารเขาวางขายกับพื้น อาหารข้างทางเขาใช้น้ำล้างจานวันละ 1 กะละมัง คือ ล้างเวียนกันไป ถ้าจะกินก็อย่าไปมองกะละมังล้างจาน เวลากินข้าวแกงข้างทางเขาบริการน้ำฟรี แต่ใช้แก้วร่วมกัน ฉันเรียกว่าแก้วภราดรภาพ คือไม่ว่าใครมาจากไหน เขาให้กินแก้วเดียวกันนั่นแหละ ถ้ารับไม่ไหวก็ซื้อน้ำตัวเองเตรียมไว้ แต่ไม่ต้องไปบอกอี๊อ๊าใส่เขา

และเวลาไปตลาดก็อย่าเดินเพลินนะจ๊ะ ดูผู้คนเขาจะแบกหามข้ามไปมา อย่าเกะกะเขา เขารำคาญ เป็นฉันฉันก็รำคาญนะจ๊ะ

ฉันเห็นนักท่องเที่ยวหลายคน คอยแต่จะหาจุดถ่ายภาพ ไม่คิดถึงหัวอกคนค้าขาย เขาต้องเดินเขาต้องแบก หรือบางคนไปยืนมุงหน้าร้านเขาถ่ายนั่นถ่ายนี่ ไม่ซื้อเขาแม้แต่น้อย อันนี้ก็เกินไปนะ ช่วยอะไรเขาได้ก็ช่วยเถิดคุณ เขายังลำบาก

และที่สำคัญ ดูพิกัดน้ำหมากให้จงดี

คนที่นี่เขายังเคี้ยวหมาก ทั้งหญิงชาย และเขาปรี๊ดๆ น้ำหมากได้เรื่อยๆ และทุกที่ เดินไปไหนมาไหนอย่าทะเล่อทะล่าพรวดพราด อาจเจอน้ำหมากสวน เวลาเดินข้ามถนนก็ใช่จะซอกแซกเข้าข้างรถคันนั้นคนนี้ได้สบายใจนะจ๊ะ ไปเฉียดเขา เขาอาจปรี๊ดน้ำหมากออกมานอกรถได้ทุกเมื่อ

ฉันไม่ค่อยกลัวอะไรในชีวิต แต่ฉันกลัวจริงน้ำหมากเนี่ย ไปย่างกุ้งทุกครั้งฉันระวังตัวเป็นเลิศในเรื่องนี้

ไปในสถานที่สาธารณะต่างๆ เวลาจะหาที่นั่งนี่ก็ยากแสนยากนะ เพราะฉันจะเน้นว่าจะยากลำบากแค่ไหน ขอเป็นที่นั่งที่ไม่มีรอยน้ำหมาก แล้วมันก็ช่างหายากเย็นเสียจริง

ฉันเคยยืนรอรถไปพม่า ซึ่งก็มาช้าและมาแบบเดาใจไม่ถูกว่าจะมาเมื่อไหร่ ยืนนานก็แสนจะเมื่อย แต่มองไปทางไหน กระทั่งริมชานชาลา ก็ล้วนมีร่องรอยน้ำหมากฝากไว้ ฉันยืนขาแข็งอย่างนั้นเกือบชั่วโมง คิดดู

คนพม่าใจดี มีน้ำใจ พร้อมจะช่วยเหลือทุกครั้งที่เราเอ่ยปาก แต่หน้าตาเขาไม่ค่อยยิ้มนะ หน้าบึ้งๆ แต่อย่าไปเอาอะไรกับเขามาก เขาผ่านความยากลำบากมา อยู่ใต้อาณานิคมอังกฤษมาเป็นร้อยปี เสร็จแล้วเจอเผด็จการทหารเข้าอีกครึ่งร้อยปี

เขายังยากจน และคงจะยากจนอีกพักใหญ่ ดังนั้น เขาจะอารมณ์ดีเฮ้ไฮ้กับเราทุกเวลานั้นอย่าหวัง

แต่ถ้าไม่จุกจิกเรื่องยิ้มนี่ เขาเป็นคนน่ารัก และตลาดเขาน่าเดินเหลือยิ่งแล้ว

แต่ฟังอีกครั้ง ระวังน้ำหมากให้ดี