| ผู้เขียน | อำพน ศิริคำ |
|---|---|
| เผยแพร่ |
ปลาส้ม เป็นผลิตภัณฑ์จากปลา ซึ่งมีมากมายหลายสูตร หลายกรรมวิธี แต่ฉบับนี้จะขอนำท่านไปรู้จักกับปลาส้มสายเดี่ยว ซึ่งได้รับความนิยมจากผู้บริโภค จากทั่วประเทศ ของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนแปรรูปปลาบ้านห้วยบง 2 บ้านห้วยบง หมู่ที่ 5 ตำบลโนนเมือง อำเภอโนนสัง จังหวัดหนองบัวลำภู ซึ่งเป็นกลุ่มที่อยู่ติดกับเขื่อนอุบลรัตน์ จังหวัดขอนแก่น ที่สำคัญคือปันผลคืนสมาชิกทุกวันที่ 1 และ 16 ของเดือน เฉลี่ยเดือนละ 10,000 บาท เลยทีเดียว
ความเป็นมาและแรงบันดาลใจ
คุณหนูเรียน เมฆวัน ประธานกลุ่ม โทร. (087) 862-8613 และ คุณแพงตา ไชยศรี เหรัญญิก โทร. (085) 256-1763 ร่วมกันให้ข้อมูลว่า เมื่อปี 2549 ได้รับแจ้งจากองค์การบริหารส่วนตำบลโนนเมือง ว่า ใครอยากทำงานอะไรให้ไปลงทะเบียน จึงชวนเพื่อนบ้านจำนวน 5 คน ไปลงทะเบียนและเข้ารับการอบรมเรื่องการทำปลาส้ม (ห่อใบตอง) องค์การบริหารส่วนตำบลโนนเมือง หลักสูตร 2 วัน ฝึกอบรมการทำปลาส้มห่อด้วยใบตองและทำปลาส้มตัว โดยวิทยากรจากกลุ่มแม่บ้านเกษตรกรจากอำเภออุบลรัตน์
ต่อมาจึงมาตั้งกลุ่มมีผู้สนใจเข้าร่วม 50 คน และเริ่มระดมหุ้น เก็บค่าหุ้นคนละ 250 บาท ทำให้มีสมาชิกที่ทำจริงเพียง 15 คน ที่เหลือขอถอนตัว จึงไปขอจดเป็นกลุ่มวิสาหกิจชุมชนที่สำนักงานเกษตรอำเภอ จากนั้นได้มีการทดลองทำกินเองและทำออกขายในชุมชน และหาตลาดใหม่ๆ เนื่องจากในหมู่บ้านของตนเองได้มีกลุ่มผลิตปลาส้มอยู่ก่อนแล้ว 2 กลุ่ม รวมกับกลุ่มตนเองเป็น 3 กลุ่ม แต่กลุ่มของตนเป็นกลุ่มวิสาหกิจชุมชนแปรรูปปลาบ้านห้วยบง 2 ต้องไม่แย่งตลาดกัน ดังนั้น จึงพัฒนาสินค้าให้เป็นที่ต้องการอยู่เสมอ ควบคู่กับการออกหาตลาดใหม่ๆ ทั่วประเทศ มีการประชาสัมพันธ์ทางรายการวิทยุ เป็นต้น
เมื่อมีรายได้มากขึ้นจึงซื้อที่ดินสร้างเป็นที่ทำการกลุ่มและโรงเรือนในการผลิตที่ได้มาตรฐานโดยได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานประมงจังหวัด (งบประมาณปรับปรุงโรงเรือนในการผลิต) สำนักงานสหกรณ์จังหวัด (เครื่องขอดเกล็ดปลา, เครื่องผสม) สำนักงานพัฒนาชุมชนจังหวัด (เครื่องบด) สำนักงานเกษตรจังหวัด, อบต. ฯลฯ
กิจกรรมเด่น
ประธานกลุ่มและเหรัญญิก บอกอีกว่า สินค้าที่ร่วมกันผลิต ได้แก่ ปลาส้มสายเดี่ยว ปลาส้มตัว ส้มไข่ปลา หม่ำปลา รสชาติอร่อย ผลิตภัณฑ์ได้มาตรฐาน ได้รับการรับรองจาก อย.แล้ว ที่สำคัญมีการพัฒนาสูตรไม่เหมือนใครและเป็นที่ต้องการของตลาด
การทำปลาส้มสายเดี่ยว ซึ่งเป็นสินค้าขายดีอันดับหนึ่ง มีส่วนผสมที่สำคัญ ได้แก่ เนื้อปลา (ล้างด้วยน้ำสะอาดหลายน้ำ บดให้ละเอียด บรรจุใส่ถุงพลาสติกถุงละ 5 กิโลกรัม มัดปาก ทุบหรือรีดให้แบน แช่แข็ง แล้วทยอยนำมาปรุงส่วนผสม ที่ไม่มีส่วนผสมของดินประสิวแต่อย่างใด) เกลือ กระเทียม ข้าวเหนียวนึ่ง เป็นต้น
ขั้นตอนการทำพอสังเขป โดยเริ่มจาก ตีก้อนเป็นรูปวงกลมแบน แต่งรูปทรงให้สวยงาม คาดด้วยใบต้อง 1 เส้น ที่เรียกว่าสายเดี่ยว บรรจุใส่ถุงพลาสติก ปล่อยในอุณหภูมิปกติเพื่อให้ก้อนปลาส้มแข็งตัว ประมาณครึ่งวัน (ถ้าอากาศร้อน ก็ไม่ถึงครึ่งวัน เพราะถ้านานจะเปรี้ยวเกินไป) จากนั้นนำไปแช่เย็น พร้อมส่งขายตามคำสั่งซื้อ หรือรอลูกค้ามารับที่กลุ่ม แล้วแต่จะตกลงกัน
ราคาขาย ปลาส้มสายเดี่ยว ขายส่งกิโลกรัมละ 90 บาท ขายปลีก 100 บาท, ปลาส้มตัว (ตะเพียน) กิโลกรัมละ 70-80 บาท (ขึ้นอยู่กับขนาด) ส้มไข่ปลา ขายส่งกิโลกรัมละ 85 บาท ขายปลีก 100 บาท, หม่ำปลา ขายส่งกิโลกรัมละ 60 บาท ขายปลีก 80 บาท
ตลาด ผลิตส่งขายทั่วประเทศ อาทิ อำเภอต่างๆ ในจังหวัดหนองบัวลำภู ขอนแก่น อุดรธานี เพชรบูรณ์ กรุงเทพฯ สมุทรสาคร สมุทรปราการ ฯลฯ เดือนละหลายร้อยกิโลกรัม ทำรายได้ปีละกว่า 2 ล้านบาท
ความภาคภูมิใจในการรวมกลุ่ม เป็นวิสาหกิจชุมชนแปรรูปปลา
ในอดีตสมาชิกทำนา มีรายได้ปีละครั้ง แต่เมื่อมาผลิตปลาส้มแล้วทำให้มีรายได้เสริมนอกเหนือจากการทำนา สามารถขายสินค้านำกำไรมาซื้อที่ดินทำเป็นที่ทำการกลุ่มเป็นเงิน 100,000 บาท ปันผลคืนให้สมาชิกทั้ง 15 คน เดือนละ 2 ครั้ง ครั้งละประมาณ 5,000 บาท ทุกวันที่ 1 และ 16 ของเดือน ต่อเนื่องกว่า 10 ปี หลายคนส่งลูกเรียนจบปริญญาตรี หลายคนจบมาได้รับราชการครู (เลขานุการกลุ่ม) เป็นต้น
ด้วยผลงานและความสำเร็จดังกล่าวกลุ่มวิสาหกิจชุมชนแปรรูปปลาห้วยบง 2 จึงได้รับรางวัลชนะเลิศ สถาบันเกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ ประเภทกลุ่มเกษตรกรแปรรูปสัตว์น้ำปี 2559 ได้เข้ารับพระราชทานโล่รางวัลในพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ
คุณชนะ ไชยฮ้อย เกษตรจังหวัดหนองบัวลำภู กล่าวว่า จังหวัดหนองบัวลำภูได้ส่งเสริมให้เกษตรกรรวมตัวกันจัดตั้งเป็นกลุ่มวิสาหกิจชุมชน ปัจจุบันมีทั้งหมด 1,591 กลุ่ม สมาชิกประมาณ 27,000 คน พร้อมให้การสนับสนุน ความรู้ วัสดุอุปกรณ์ต่างๆ เช่น ประสานความร่วมมือกับหน่วยงานสังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์และหน่วยงานภาคีต่างๆ
นอกจากนี้ ยังได้รับความอนุเคราะห์จาก คุณธนากร อึ้งจิตรไพศาล ผู้ว่าราชการจังหวัด ที่ได้อนุมัติงบประมาณกลุ่มจังหวัดฯ สนับสนุนวัสดุอุปกรณ์ต่างๆ ไปเสริมประสิทธิภาพการผลิตหลายกลุ่ม และยังสนับสนุนด้านการตลาดด้วย เช่น ตลาดประชารัฐรวมผลผลิต ข้างหอประชุมอนาลโย บริเวณศูนย์ราชการจังหวัดหนองบัวลำภู ทุกวันศุกร์ และตลาดในแต่ละตำบล อำเภอ ทั้งนี้ จังหวัดหนองบัวลำภูได้ส่งเสริมและสนับสนุนให้กลุ่มวิสาหกิจชุมชนเป็น Smart Group หมายถึงกลุ่มที่เข้มแข็ง มีความรักความสามัคคี มีกระบวนการผลิตสินค้าที่ดี การบริหารจัดการที่ดี จะได้ผลผลิตที่เป็น Smart Product เป็นสินค้าคุณภาพที่ตลาดต้องการ
อนึ่ง “วิสาหกิจชุมชน” ตาม พ.ร.บ.ส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน พ.ศ. 2548 หมายความว่า เป็นกิจการของชุมชนเกี่ยวกับการผลิตสินค้า การให้บริการ หรือการอื่นๆ ที่ดำเนินการโดยคณะบุคคล ที่มีความผูกพัน มีวิถีชีวิตร่วมกัน และรวมตัวกันประกอบกิจการดังกล่าว ไม่ว่าจะเป็นนิติบุคคลหรือไม่เป็นนิติบุคคลเพื่อสร้างรายได้และเพื่อการพึ่งพาตนเอง ของครอบครัว ชุมชน และระหว่างชุมชน ทั้งนี้ เกษตรกรที่สนใจจะจัดตั้งเป็นกลุ่มวิสาหกิจชุมชน สามารถรวมตัวกันตั้งแต่ 7 คนขึ้นไป ขอจดทะเบียนที่สำนักงานเกษตรอำเภอ หรือสอบถามเพิ่มเติมได้ที่ สำนักงานเกษตรจังหวัดหนองบัวลำภู โทร. (042) 316-788
จะเห็นว่า กลุ่มวิสาหกิจชุมชนห้วยบง 2 แห่งนี้ มีการรวมตัวกันเหนียวแน่น มีความรักความสามัคคี มีการบริหารจัดการที่มีความรู้ในการพัฒนาสูตรผลิตภัณฑ์อย่างไม่หยุดนิ่ง เพื่อตอบสนองความต้องการของผู้บริโภค จึงเป็นต้นแบบของ Smart Group และ Smart Product ได้เป็นอย่างดี นอกจากนี้ ยังทำรายได้ดี ส่งผลให้วิถีชีวิตดีขึ้นตามไปด้วย และที่สำคัญยังปันผลทุกวันที่ 1 และ 16 ของเดือน ซึ่งเป็นวันหวยออก
ดังนั้น จึงนับว่าเป็นกลยุทธ์อันแยบคาย ที่สมาชิกกลุ่มนี้จะถูกหวยทุกงวดโดยไม่ต้องซื้อให้เสียเงิน สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมที่ คุณหนูเรียน เมฆวัน ประธานกลุ่ม โทร. (087) 862-8613, คุณแพงตา ไชยศรี เหรัญญิก โทร. (085) 256-1763
